Ticaret Meslek Lisesi Mezunu İşçinin Ücret Talebi Reddedildi - Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2024/4058 Kararı

MAHKEMESİ: Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi

SAYISI: 2023/3250 E., 2023/3600 K.

KARAR: İstinaf başvurusunun esastan reddi

İLK DERECE MAHKEMESİ: Ankara 60. İş Mahkemesi

SAYISI: 2021/663 E., 2023/247 K.

Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.

Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA

Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı Bakanlığa bağlı işyerinde çalıştığını, sendika üyesi olduğunu, davacının ticaret meslek lisesi mezunu olduğunu, işe alındığı tarihte yürürlükte bulunan toplu iş sözleşmesi hükümleri uyarınca deneme süresi sonunda kesin kabul esnasında davacının 2 (iki) üst dereceye intibak ettirilmesi gerektiğini; ancak davalı Kurum tarafından ticaret meslek liselerinin lise muadili teknik öğrenim veren okul olmadığı gerekçesiyle kesin kabul sırasında 2 (iki) derece yerine 1 (bir) derece verildiğini, bu nedenle ücret alacaklarının da eksik ödendiğini ileri sürerek davacının kesin kabul esnasında 2 (iki) üst dereceye intibakının yapılması gerektiğinin tespiti ile fark ücret, fark akdi ikramiye ve fark ilave tediye alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.

II. CEVAP

Davalı vekili cevap dilekçesinde; alacakların zamanaşımına uğradığını, davacının işe alındığı tarihte işyerine ibraz ettiği diploma gereği alındığı iş ve meslek kolu ile herhangi bir ilişkisi bulunmadığından deneme süresinde bir kademe artırıldığını, müvekkili ile Millî Eğitim Bakanlığı arasında yapılan koordineye göre 6764 sayılı Millî Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (6764 sayılı Kanun) ile 3795 sayılı Bazı Lise, Okul ve Fakülte Mezunlarına Unvan Verilmesi Hakkında Kanun'un (3795 sayılı Kanun) 3 üncü maddesinde yapılan değişiklik ile 09.12.2016 tarihinden önce meslek lisesi mezunu olarak işe başlatılan işçilerin, lise muadili teknik öğrenim veren okul mezunu olarak sayılamayacağını ve bu nedenle de toplu iş sözleşmeleri gereğince deneme süresi sonucunda verilen ilave bir üst ücret derecesine hak kazanmalarına imkân bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI

İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının ticaret meslek lisesi mezunu olduğu, davalı Kuruma bağlı işyerinde işe alındığı ve 3 aylık deneme süresinden sonra 1 (bir) üst derece ile kesin kabulünün yapıldığı, taraflar arasındaki uyuşmazlığın işyerinde yürürlükte bulunan toplu iş sözleşmesi hükümleri gereğince davacının kesin kabulü esnasında 2 (iki) üst dereceye intibakının yapılıp yapılmayacağı yönünde olduğu, dosya kapsamındaki bilgi ve belgelerden ticaret meslek liselerinin, lise muadili teknik öğrenim veren okul statüsünde olduğu gerekçesiyle davacının işe kesin kabulü esnasında 2 (iki) üst dereceye intibakının yapılması gerektiğinin tespiti ile fark alacaklarının kabulüne karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF

A. İstinaf Yoluna Başvuranlar

İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri

Davalı vekili; alacakların zamanaşımına uğradığını, davacının işe girerken ibraz ettiği diplomasının çalışacağı meslek kolu ile bağlantılı olmadığını, 09.12.2016 tarihi öncesinde ticaret meslek lisesi mezunu olarak işe başlatılan işçilerin (davacının bu tarihten önce işe başladığını), işe başladığı tarihte teknisyen ünvanında olmadığını, dolayısıyla bu işçilerin işe başlangıç tarihinde lise muadili teknik öğrenim veren okul mezunu olarak sayılmaması gerektiğini ve buna bağlı olarak da deneme süresi sonunda bu işçilere teknik öğrenim veren okul mezunlarına verilen ilave bir üst ücret derecesi verilmesine yer olmadığını, bilirkişi raporunun eksik incelemeye dayalı olduğunu, belirlenen temerrüt tarihleri ve alacaklara işletilen faizin türü ile başlangıç tarihlerinin hatalı olduğunu, İdarenin temerrüdünün söz konusu olmadığını, davanın reddi gerektiğini belirterek istinaf yoluna başvurmuştur.

C. Gerekçe ve Sonuç

Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davalı işyerinde uygulanan toplu iş sözleşmesi hükümlerine göre işe yeni alınan işçilerin 3 aylık deneme süresi sonunda kesin kabullerinin yapılacağı, kesin kabul yapılırken lise muadili teknik öğrenim veren okul mezunlarının 2 (iki) derece alacağının düzenlendiği, davacının işe giriş tarihinde yürürlükte olan toplu iş sözleşmesinde de aynı yönde düzenleme bulunduğu, davalı Kurum tarafından 6764 sayılı Kanun ile 3795 sayılı Kanun’un 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde yapılan değişiklik ile bu okullardan mezun olanlara teknisyen ünvanının verileceği savunulmuş ise de işyerinde uygulanan toplu iş sözleşmesi hükümleri incelendiğinde, mezun olunan alan ile ilgili bir iş ve meslek kolunda çalışma zorunluluğunun getirilmediği, başka bir deyişle kesin kabul esnasında davacının mezun olduğu teknik lise bölümü ile aynı doğrultuda bir işte ve meslek kolunda çalışma şartının getirilmediği, bu nedenle işçinin mezun olduğu alanda çalışıp çalışmadığına bakılmaksızın lise muadili teknik öğrenim veren okul mezunu olunmasının kesin kabul esnasında 2 (iki) derece alınmasına yeterli koşul olduğu, toplu iş sözleşmesinin kesin kabul sırasında verilecek derece uygulamasında, 3795 sayılı Kanun’un 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin sonucu değiştirecek nitelikte olmadığı, davacının mezun olduğu okulun lise muadili teknik öğrenim veren okul olduğu ve davacının 2 (iki) derece almaya hak kazandığı, davanın kısmi dava olarak açıldığı, ileri sürülen zamanaşımı def'inin değerlendirildiği, alacaklara işletilen faiz türü ve başlangıç tarihlerinin isabetli olduğu gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ

A. Temyiz Yoluna Başvuranlar

Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri

Davalı vekili temyiz dilekçesinde; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü nedenleri tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılmasını talep etmiştir.

C. Gerekçe

1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme

Uyuşmazlık; davacının, mezun olduğu ticaret meslek lisesinin lise muadili teknik öğrenim veren okul olup olmamasına göre kesin kabul esnasında 2 (iki) derece almaya ve buna bağlı olarak dava konusu fark ücret alacaklarına hak kazanıp kazanmadığı ile hükmedilen faiz hususundadır.

1. İlgili Hukuk

2. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.

3. 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun 39 ve 53 üncü maddeleri, 4857 sayılı İş Kanunu'nun 32 nci maddesi, 6772 sayılı Devlet ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalışan İşçilere İlave Tediye Yapılması ve 6452 Sayılı Kanunla 6212 Sayılı Kanunun 2 nci Maddesinin Kaldırılması Hakkında Kanun'un 1 vd. maddeleri.

4. 3795 sayılı Kanun’un "Unvanlar" kenar başlıklı 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi şöyledir:

"Madde 3 – Gördükleri mesleki teknik öğretim alanlarına göre;

a) (Değişik: 2/12/2016 6764/50 md.) Mesleki ve teknik öğretim veren ortaöğretim kurumlarından mezun olanlar ile denkliği Millî Eğitim Bakanlığınca kabul edilen diğer mesleki ve teknik öğretim veren ortaöğretim kurumlarından mezun olanlar ve bu okullara denk mülga okullardan mezun olanlara “teknisyen”,

...

Unvanı verilir"

1. Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği'nin (Yönetmelik) 69 uncu maddesinin beşinci fıkrası şöyledir:

"(Ek:RG 16/9/2017 30182) (Değişik:RG 5/9/2019 30879) Mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarından mezun olanların diplomalarına “Bu diploma sahibi 29/4/1992 tarihli ve 3795 sayılı Bazı Lise, Okul ve Fakülte Mezunlarına Unvan Verilmesi Hakkında Kanunun 3 üncü maddesine göre eğitimini aldığı alan/dalda ‘Teknisyen’ unvanını kazanmıştır.” ifadesi yazılır. Daha önceki mezunlara da talep etmeleri hâlinde diploma veya belgenin arkasına aynı ifade yazılır."

1. Değerlendirme

2. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.

3. Somut uyuşmazlıkta davacı vekili; davacının, dava dilekçesinde davalı Kurumda işe başladıktan sonra kesin kabulünün ardından 2 (iki) üst derecesine intibak ettirilmesi gerekirken kesin kabul esnasında sadece 1 (bir) derece verilerek yükseltildiğini, ticaret meslek lisesi mezunu olduğunu, ticaret meslek liselerinin lise muadili teknik öğrenim veren okul statüsünde bulunduğunu ve kendisine ayrıca bir derece daha verilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.

4. Davacının işe girdiği tarihte işyerinde yürürlükte bulunan toplu iş sözleşmesinde ve devam eden dönemlerde imzalanan toplu iş sözleşmelerinde mevcut olan “Hizmet Akitlerinin Yapılması” kenar başlıklı düzenleme şöyledir:

"...

g. Kesin Kabul İşlemi

(1) Deneme süresi sonunda sicil notu (66) ve daha yukarı olan işçilerin kesin kabulleri, alındıkları ücret derecesinin bir üst derecesinden işveren vekilinin onayı ile yapılır. Yeterli sicil notu alamayan işçilerin iş sözleşmeleri feshedilir.

(2) Lise muadili teknik öğrenim veren okul mezunlarına bir üst derece, lise öğreniminden sonra 2 yıl ve daha fazla yüksek teknik öğrenim veren okul mezunlarına ise iki üst derece ayrıca verilir. ..."

1. Davalı Millî Savunma Bakanlığı Personel Genel Müdürlüğü tarafından dosyaya sunulan "Ticaret Meslek Lisesi Mezunu Olarak İşe Başlatılan İşçiler" konulu beyan dilekçelerinde; Millî Eğitim Bakanlığından alınan görüş yazısında 3795 sayılı Kanun'un ve Yönetmelik'in İlgili Hukuk bölümünde belirtilen hükümlerine vurgu yapılarak ticaret meslek lisesi mezunlarının teknisyen ünvanına hak kazandığının belirtildiği, diğer yandan Millî Eğitim Bakanlığı ile yapılan şifahi görüşmede; Bakanlığın 01.05.2014 tarihli ve 2014/8 sayılı Genelgesi ile ticaret meslek liselerinin, öğrenim verdiği mevcut alan ve dallarıyla birlikte "mesleki ve teknik lise" adı altında kademeli olarak yeniden yapılandırıldığı, bu nedenle Genelgenin yayımı tarihinden itibaren kademeli olarak "ticaret meslek lisesi" adı altında eğitim veren liselerin mesleki ve teknik liselere dönüştürüldüğü, 3795 sayılı Kanun'un 3 üncü maddesinde yapılan değişiklik ile birlikte ticaret meslek lisesi mezunu işçilerin de teknisyen ünvanını almaya hak kazandığı, dolayısıyla bu kişilerin teknik öğrenim veren okul mezunu olarak görülmesi gerektiği, bahse konu mevzuat hükümleri ve bilgiler ışığında 6764 sayılı Kanunla 3795 sayılı Kanun'un 3 üncü maddesinde değişiklik yapıldığı tarih (09.12.2016) öncesinde ticaret meslek lisesi mezunu olarak işe başlatılan işçilerin, işe başladığı tarihte teknisyen ünvanına hak kazanmadığı, dolayısıyla bu işçilerin işe başlangıç tarihinde "lise muadili teknik öğrenim veren okul mezunu" olarak sayılmaması gerektiği ve buna bağlı olarak da deneme süresi sonunda bu işçilere ilave bir üst ücret derecesi verilmesine yer olmadığı sonucuna varıldığı, buna göre değişiklik tarihinden (09.12.2016) sonra ticaret meslek lisesi mezunu olarak işe başlatılan işçilerin, teknik öğrenim veren okul mezunu olarak kabul edilerek toplu iş sözleşmeleri gereğince deneme süresi sonunda lise muadili teknik öğrenim veren okul mezunlarına verilen ilave bir üst ücret derecesine hak kazandığı ifade edilmiştir.

2. Dairemizce dosya eksiklik talebi ile; ticaret meslek liselerinin lise muadili teknik öğrenim veren okul sayılıp sayılmadığının Millî Eğitim Bakanlığından sorulması istenilmiş olup Millî Eğitim Bakanlığı Meslekî ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü tarafından verilen cevapta ise "Millî Eğitim Bakanlığının 02.04.2014 tarih ve 20880154/20/1359845 sayılı onayı öncesinde 'Meslek Lisesi', 'Anadolu Meslek Lisesi', 'Teknik Lise', 'Anadolu Teknik Lisesi' haftalık ders çizelgeleri uygulanmakta ve mezunlarına 'Meslek Lisesi Diploması', 'Anadolu Meslek Lisesi Diploması', 'Teknik Lise Diploması' ve 'Anadolu Teknik Lisesi Diploması' düzenlenmekte iken ilgili onayla yapılan düzenleme ile mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarının 'Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi' adı altında birleştirildiği, bu düzenleme sonrasında mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarında 'Anadolu Meslek Programı' ile 'Anadolu Teknik Programı' haftalık ders çizelgeleri uygulandığı ve mezunlarına diplomasında mezun olduğu program türü belirtilerek 'Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Diploması' düzenlendiği, bu çerçevede ticaret meslek liseleri (mülga) faal olduğu süreçte Bakanlığa bağlı lise dengi okul olmakla birlikte, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 36'ncı maddesi doğrultusunda memurluğa başlama derece ve kademesinin tespiti bakımından 'teknik öğretim okulları' kapsamında bulunmadığı, diplomaları bakımından 'Teknik Lise Diploması' veya 'Anadolu Teknik Lisesi Diploması' ile mezun olduğu program türü 'Anadolu Teknik Programı' olarak belirtilen 'Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Diploması' sahiplerinin 'teknik öğretim okulları' mezunu olarak değerlendirilmesi gerektiği mütalaa edilmiştir. Ancak 3795 sayılı Kanun'un 3'üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında 'ticaret meslek lisesi' Bakanlığımıza bağlı mülga meslek lisesi olup mezunlarına Kanun'un ilgili maddesi uyarınca teknisyen ünvanı verilmekte, Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği'nin 69'uncu maddesi uyarınca daha önce mezun olanların diplomalarına talep etmeleri hâlinde teknisyen ünvanı kazandığı ifadesi yazılmaktadır." şeklinde açıklama yapılmıştır.

3. Davalı işyerinde yürürlükte bulunan toplu iş sözleşmesinde yer alan "..Lise muadili teknik öğrenim veren okul mezunlarına bir üst derece...ayrıca verilir...." şeklindeki düzenleme ile, işçilere kesin kabul esnasında bir üst derece daha verilmesi için işçinin lise muadili teknik öğrenim veren okul mezunu olması gerektiği belirtilmiştir. (4) ve (5) numaralı paragraflarda açıklandığı üzere, 3795 sayılı Kanun'un 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi ve Yönetmelik'in 69 uncu maddesinin beşinci fıkrası hükümleri çerçevesinde; Millî Eğitim Bakanlığının 01.05.2014 tarihli ve 2014/8 sayılı Genelgesi ile ticaret meslek liselerinin, öğrenim verdiği mevcut alan ve dallarıyla birlikte "mesleki ve teknik lise" adı altında kademeli olarak yeniden yapılandırıldığı, bu nedenle Genelgenin yayımı tarihinden itibaren kademeli olarak "ticaret meslek lisesi" adı altında eğitim veren liselerin mesleki ve teknik liselere dönüştürüldüğü, 3795 sayılı Kanun'un 3 üncü maddesinde yapılan değişiklik ile birlikte ticaret meslek lisesi mezunu işçilerin de teknisyen ünvanını almaya hak kazandığı, dolayısıyla bu kişilerin 09.12.2016 tarihinden itibaren teknik öğrenim veren okul mezunu olarak görülmesi gerektiği anlaşılmaktadır.

4. Bahse konu mevzuat hükümleri ve bilgiler ışığında; 6764 sayılı Kanun ile 3795 sayılı Kanun'un 3 üncü maddesinde değişiklik yapılan tarih olan 09.12.2016 tarihinden itibaren (bu tarihten önce veya sonra ticaret meslek liselerinden mezun olunmasına bakılmaksızın) ticaret meslek lisesi mezunları, teknik öğrenim veren okul mezunu sayılmalı ve toplu iş sözleşmesi hükmüne göre kesin kabul esnasında ayrıca bir üst derece daha almaya hak kazandıkları kabul edilmelidir.

5. Yukarıda yapılan açıklamalara göre davanın kabulü yerinde ise de, dava zamanaşımı gözetilerek Şubat 2016 tarihinden itibaren hesaplama yapılan bilirkişi raporuna itibar edilerek hüküm kurulması hatalıdır. Davacının işe kesin kabulü esnasında 2 (iki) üst dereceye intibakının yapılması gerektiği kabul edilerek 09.12.2016 tarihinden itibaren derece ve kademesi yeniden belirlenmeli ve sonucuna göre fark ücret alacakları hesaplanmalıdır.

VI. KARAR

Açıklanan sebeplerle;

1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,

2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,

Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

04.03.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.