Tapu İptali ve Tescil Davasında Ön Alım Hakkı ve Feragat Sonucu Vekalet Ücreti Takdiri - Yargıtay 7. Hukuk Dairesi 2023/4102 Kararı

MAHKEMESİ: Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi

SAYISI: 2023/651 E., 2023/712 K.

KARAR: Esastan ret

İLK DERECE MAHKEMESİ: Antalya 14. Asliye Hukuk Mahkemesi

SAYISI: 2022/745 E., 2022/184 K.

Taraflar arasındaki tapu iptali ve tescil davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın feragat nedeniyle reddine karar verilmiştir.

Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA

Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin paydaşı olduğu 27982 ada 29 parsel sayılı taşınmazın 11/12 payının eski paydaş İbrahim Atilla Yerebakan tarafından davalıya 03.08.2022 tarihli işlem ile satıldığını, satışın davacıya bildirilmediğini, payın satış bedelinin 4.000.000,00 TL olarak gösterildiğini, satış bedelinin tapu harç ve masraflarının mahkeme veznesine depo edilmesi karşılığında davalı adına kayıtlı payın ön alım hakkı nedeniyle iptali ile davacı adına tesciline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

II. CEVAP

Davalı vekili cevap dilekçesinde; müvekkilinin ödediği 4.000.000,00 TL satış bedeli ile müvekkili tarafından ödenen tapu harç ve masraflarının mahkeme veznesine depo edilmesi koşulu ile açılan davayı kabul ettiklerini beyan etmiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI

İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın feragat nedeniyle reddine, davalı yanın yatırdığı 67.797,67 TL tamamlama harcının karar kesinleştiğinde ve istek hâlinde davalıya ödenmesine, davalı kendisini vekille temsil ettirdiğinden karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca 268.000,00 TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine, karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF

A. İstinaf Yoluna Başvuranlar

İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri

Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; müvekkilinin tamamlama harcını ve satış bedelini kesin sürede depo etmediğini, aksine ilk duruşmada davasından feragat ettiğini, davalının kötü niyetli olarak sırf vekâlet ücreti alabilmek adına duruşmadan yarım saat önce harcı yatırdığını, bu durum dürüstlük kuralına aykırı olduğunu belirterek davalı lehine maktu vekâlet ücretine hükmedilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.

C. Gerekçe ve Sonuç

Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; İlk Derece Mahkemesince yapılan 27.10.2022 tarihli ön inceleme duruşmasında, davacı tarafa 67.797,67 TL eksik peşin harcı tamamlaması ve 4.080.000,00 TL ön alım hakkı bedelinin yatırmak üzere iki haftalık kesin süre verildiği, ön alım hakkı bedelinin davacı tarafından kesin süre içerisinde yatırılmadığı, 67.797,67 TL eksik peşin harcın davalı tarafça duruşma öncesi ikmal edildiği, davalının peşin nispi harcı tamamlama yükümlülüğü bulunmadığı, buna rağmen yatırmak isterse buna engel bir durumun da söz konusu olmadığı, bu nedenle davalı tarafın kötü niyetinden söz edilemeyeceği, davacı tarafın 13.12.2022 tarihli celsede davasından feragat ettiği, bu nedenle İlk Derece Mahkemesince davacı tarafın yargılama giderlerinden sorumlu tutulması ve kendisini duruşmada vekil ile temsil ettiren davalı lehine nispi vekâlet ücreti takdirinin yerinde olduğu gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ

A. Temyiz Yoluna Başvuranlar

Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri

Davacı vekili temyiz dilekçesinde; istinaf dilekçesindeki beyanlarını tekrarlayarak kararın bozulmasını talep etmiştir.

C. Gerekçe

1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme

Uyuşmazlık, ön alım hakkına dayalı tapu iptali ve tescil istemine ilişkindir.

1. İlgili Hukuk

2. 6100 sayılı HMK’nın 150 nci maddesinin ikinci fıkrasında; usulüne uygun şekilde davet edilmiş olan taraflardan birinin duruşmaya gelmesi, diğerinin gelmemesi ve gelen tarafın talebi üzerine, yargılamaya gelmeyen tarafın yokluğunda devam edileceği veya dosyanın işlemden kaldırılacağı; geçerli bir özrü olmaksızın duruşmaya gelmeyen tarafın, yokluğunda yapılan işlemlere itiraz edemeyeceği hükme bağlanmıştır.

3. 6100 sayılı HMK’nın 307 nci maddesinde; feragatın, davacının, talep sonucundan kısmen veya tamamen vazgeçmesi olduğu; 309 uncu maddesinde, feragat ve kabulün hüküm ifade etmesi için karşı tarafın ve mahkemenin muvafakatine bağlı bulunmadığı belirtilmiştir.

4. 492 sayılı Harçlar Kanun'un 30 uncu maddesinde; muhakeme sırasında tespit olunan değerin, dava dilekçesinde bildirilen değerden fazla olduğunun anlaşılması durumunda, yalnız o celse için muhakemeye devam olunacağı, takip eden celseye kadar noksan değer üzerinden peşin karar ve ilâm harcı tamamlanmadıkça davaya devam olunamayacağı; 32 nci maddesinde yargı işlemlerinden alınacak harçlar ödenmedikçe mütaakıp işlemlerin yapılmayacağı; ancak ilgilisi tarafından ödenmeyen harcın diğer tarafça ödenmesi durumunda işleme devam olunmakla beraber bu paranın muhakeme neticesinde ayrıca bir isteğe hacet kalmaksızın hükümde nazara alınacağı hükmü yer almaktadır.

5. Değerlendirme

6. Somut olayda; davacı tarafından dava 30.000,00 TL üzerinden harçlandırılarak açılmış, Mahkemece ön alım hakkına konu senetteki satış bedelinin 4.000.000,00 TL olduğu gerekçesiyle 27.10.2022 tarihli ön inceleme duruşmasında senetteki satış bedeli üzerinden eksik harcın bir sonraki celseye kadar tamamlanması için davacı vekiline kesin süre verilmiş, harcın yatırılmaması hâlinde dava dosyasının HMK'nın 150 nci maddesi uyarınca işlemden kaldırılacağı davacı vekiline ihtar edilmiştir.

7. Eksik harcın davacı tarafça bir sonraki celse için tayin edilen 13.12.2022 tarihli duruşma gününe kadar yatırılmadığı, duruşmaya davacı vekilinin katılarak davadan feragat ettiği, Mahkemece davanın feragat nedeniyle reddine karar verildiği; ancak eksik harcın davalı tarafça tamamlandığı gerekçe gösterilerek davalı lehine 4.000.000,00 TL üzerinden nispi olarak hesaplanan 268.000,00 TL vekâlet ücreti takdir edilmiştir.

8. 6100 sayılı Kanun'un 150 nci maddesi uyarınca, davalı tarafından davanın takip edilebilmesi ve eksik harcın davalı tarafından yatırılabilmesi için davacı tarafın davayı takip etmiyor olması gerekir. Davacının davadan feragat etmesi durumunda, davalının eksik harcı ödemesi ve davaya devam etmesi mümkün değildir. Bununla birlikte, Mahkemece kendisine eksik harcı tamamlaması için süre verilmeyen davalının, 6100 sayılı Kanun'un 150 ve Harçlar Kanunu'nun 32 nci maddesine dayanarak kendiliğinden harcı tamamlamış olması lehine nispi vekâlet ücreti takdiri için yeterli ve hukuki değildir.

9. Davacının davayı takip etmemesi durumunda, davalının 6100 sayılı HMK’nın 150 nci maddesinin ikinci fıkrası gereğince davayı takip edebilmesi için mahkemeden talepte bulunması ve mahkemenin gerekli harcın davalı tarafından tamamlatılmasına ilişkin ara kararı vermesi gereklidir.

10. Davacı Mahkemece kendisine kesin süre verilen 13.12.2022 tarihli duruşmaya katılmış ve davasından feragat ettiğinden HMK'nın 309 uncu maddesinin ikinci fıkrası gereğince davalı tarafın ve mahkemenin muvafakatine bağlı bulunmaksızın hukuki sonuçlarını doğurmuştur.

11. Davalı, daha sonra yenilenmesi mümkün olduğundan takipsiz bırakılan bir davayla yeniden muhatap olmamak adına, açılan davanın sonuçlanması için harcı ikmal ederek yargılamanın devamını talep edebilirdi. Böyle bir durumda, davalının harcı ikmal etmesinde hukuki bir yararının olduğundan bahsedilebilirdi.

12. Davacı, davayı takipsiz bırakmadığından, dava konusu hakkın özünden feragat ederek davalı tarafı dava ile muhatap etmediğinden, mahkemece davalıya harcı ikmal etmesi için süre verilmesine gerek bulunmamaktadır. Mahkemece kendisine yetki verilmeyen davalının, kendi isteği doğrultusunda harcı ikmal etmesi davacı aleyhine sonuç doğurmayacağından 30.000,00 TL üzerinde hesaplanması gereken vekâlet ücreti yerine, 4.000.000,00 TL üzerinden nispi vekâlet ücreti hesaplanması, kararın bozulmasını gerektirmiştir.

VI. KARAR

Açıklanan sebeplerle;

1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,

2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,

Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,

Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

25.09.2023 tarihinde oy çokluğuyla karar verildi.

K A R Ş I O Y

Ön alım hakkı paylı mülkiyet hükümlerine tâbi taşınmazlarda payın üçüncü kişiye satılması hâlinde, diğer paydaşlara o payı öncelikle satın alma yetkisini veren bir haktır.

Ön alım hakkının kullanılmasıyla bu hakkı kullanan paydaş ile alıcı arasında kapsam ve şartları satıcı ile davalı arasında yapılan sözleşmenin aynı olan bir satım ilişkisi kurulmuş olur. Ön alım bedeli tapuda gösterilen satış bedeli ve davalı tarafından ödenen harç ve masrafların toplamından ibarettir.

Davaya konu satışta senette, satış bedeli dört milyon lira olarak belirtilmiştir. Davacı dava dilekçesinde dava değerini otuzbin lira göstermiş ve bu miktar üzerinden harç yatırmıştır.

Mahkemece, 27.10.2022 tarihinde yapılan ön inceleme duruşmasında, davacı tarafa satış bedeli ile harç ve masrafların toplam tutarını yatırması için kesin mehil verilmiş, davacı tarafından ara karar yerine getirilmemiştir. Kesin sürenin son günü satış bedeli, davalı tarafından yatırılmıştır. Aynı gün yapılan duruşma sırasında davacı vekili davadan feragat etmiştir. Davacının feragati üzerine mahkemece, davanın reddine karar verilmiş, davalı lehine avukatlık ücretine hükmedilmiştir.

Sayın çoğunluk, davacının feragat beyanına rağmen kendisine süre verilmemiş davalının eksik nispi harcı ödemesinin ve bu sebeple lehine vekâlet ücretine hükmedilmesinin hukuki niteliğinin olmadığını belirtmiştir.

492 sayılı Harçlar Kanunu'nun 32 nci maddesi gereğince; “Yargı işlemlerinden alınacak harclar ödenmedikçe mütaakıp işlemler yapılmaz. Ancak ilgilisi tarafından ödenmiyen harcları diğer taraf öderse işleme devam olunmakla beraber bu para muhakeme neticesinde ayrıca bir isteğe hacet kalmaksızın hükümde nazara alınır.”

Yasa'nın bu hükmünden açıkça anlaşılacağı üzere harcın diğer tarafça ödenmesine yönelik yasaklayıcı bir hüküm bulunmamaktadır. Ayrıca eksik nispi harç, davacı henüz davadan feragat etmeden önce davalı tarafından tamamlanmıştır. Bu nedenle mahkemece satış bedelini esas alarak avukatlık ücretine hükmedilmesi doğru olup, kararın onanması gerekmektedir.