Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2023/1635 Kararı

MAHKEMESİ: İş Mahkemesi

SAYISI: 2019/371 E., 2022/571 K.

...

...

KARAR: Kısmen Kabul

Taraflar arasındaki hizmet tespiti davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

Kararın, davalı ... Kilit ve Mobilya Aksesuarları San. Tic. A.Ş., ..., ...,... ve davalı kurum vekilleri tarafından temyizi neticesinde kararın bozulması üzerine bozmaya uyularak yapılan yargılama neticesinde davalı ... yönünden davanın reddine, diğer davalılar yönünden kısmen kabulüne karar verilmiştir.

İlk Mahkemesi kararı davalı kurum ve ... vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi ... tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA

Davacı vekili, davacının 10.01.1985 tarihinde davalı ...’e ait ... Metal Pres işyerinde çalışmaya başladığını, işten ayrıldığı 01.01.1987 tarihine kadar kesintisiz çalıştığını, davacıya ait sigortalı işe giriş bildirgesinin, 25.01.1985 tarihinde kuruma verildiğini, bildirgenin işyeri unvanı kısmında ...Metal Pres ve işveren imzası olarak da, davalı ...’in imzasının bulunduğunu, çalışmasının işe giriş bildirgesi ile kuruma bildirilmiş ise de, primleri ödenmediğinden diğer davalı kurumun çalışmaları sigortalı hizmet olarak kabul etmediğini, çalışmasının 01.01.1997 yılına kadar devam ettiğini, bu dönemde davalı işyerinde çalışırken, 1986 yılının Haziran ayında iş kazası geçirdiğini, 6 ay tedavi gördüğünü ve sağ baş parmağının sakat kaldığını, o dönemde tazminat ödendiğini, ve bu hususun kurum kayıtlarına geçtiğini, gerçek ve fiili olarak 1987 yılına kadar çalıştığının kanıtlanacağını iddia ederek davacının 10.01.1985 ile 01.01.1987 tarihleri arasındaki çalışmasının sigortalı çalışma olduğunun tespit edilmesini talep etmiştir.

II. CEVAP

Davalı ... ve ... vekili, dava dilekçesinin konu kısmında 10.01.1985 01.01.1997 çalışmasının tespitinin talep edildiğini, dilekçelerin bir maddesinde işten ayrılma tarihinin 01.01.1987 olarak belirtildiğini, diğer bir maddesinde 01.01.1987 olarak belirtildiğini, davacının iki sayfalık dilekçesinin iki yerinde 1987, iki yerinde 1997 yazıldığını, bu hususun maddi hatadan kaynaklandığını, netleştirilmesini talep ettiklerini, davacının talebinin her iki tarihe göre de kanunda belirtilen 5 yıllık hak düşürücü süre geçtikten sonra ki dönemi içerdiğinden davanın reddini talep ettiklerini, dava dilekçesi ekinde bulunan 25.01.1985 tarihli ilk işe giriş bildirgesi incelendiğinde işyeri ünvanının ...Metal Pres isimli işletme olduğunun görüleceğini, davacının ...Metal Pres yetkilisi olarak işe giriş bildirgesini imzaladığını, işe giriş bildirgesinde işletme kısmında isminin yazmadığını, ...Metal Pres işletmesi adına yetkili olarak imza attığından davada taraf gösterilmesi ve husumet yönetilmesinin hukuka aykırı olduğunu, davacının yetkili personel olarak imzaladığı bildirgeye göre davacının 10.01.1985 tarihinde bir gün süreyle çalıştığını, dava dilekçesinde belirtilen iş kazasının ...Metal Pres ünvanlı işyerinde meydana gelmediğini beyanla davanın reddini talep etmiştir.

Davalı ... Adi Ortaklık ortağı ...Kilit ve Mob. San. ve Tic. A.Ş. vekili, davanın zamanaşımına uğradığını, haksız olduğunu, davacının iddiasını ispat edemediğini beyanla davanın reddini talep etmiştir.

Davalı SGK Başkanlığı vekili, davacının 1985 yılına ilişkin çalışmalarının tespiti talebinin 5 yıllık hak düşürücü sürenin geçmesinden sonra açmış olması nedeniyle reddi gerektiğini, davacının işyerinde devamlı olarak hizmet akdiyle çalışmış olduğunu tanık beyanları dışında resmi, yazılı ve sağlıklı deliller ile (işyeri kayıtları, ücret bordrosu, makbuz, ticari defterler, zabıta kayıt ve defterleri, vergi karnesi vs…) ispatlanması gerektiğini beyanla davanın reddini talep etmiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI

İlk Derece Mahkemesinin 07.06.2016 tarihli ve 2011/483 E., 2016/319 K. sayılı kararı ile Gaziosmanpaşa Sosyal Güvenlik Merkezi 25.06.2014 tarihli yazı cevabı ile ... ... ünvanlı işyerinin 10.01.1985 31.12.1985 tarihleri arasında Kanun kapsamında olduğu, Beşiktaş Sosyal Güvenlik Merkezi'nden alınan 07.05.2012 tarihli yazıda ... Kilit Sanayi ve Ticaret A.Ş. işyerinin 12.08.1979 tarihinde Kanun kapsamına alındığı, 31.08.1991 tarihinden itibaren gayrı faal olduğu bildirilmekle talebe konu dönem için kapsam yönünden tespite engel bir durum bulunmadığı anlaşılmıştır.

Çalışmanın eylemli ve gerçek olduğunu ispat yükü davacıya ait olup, davacının bu iddiasını her türlü delille ispatlaması mümkündür. Yeminli olarak dinlenen bordro tanığı beyanları tüm doya kapsamına göre yapılan tespitlerle birlikte değerlendirildiğinde davacının eylemli çalışmasının varlığı kabul edilerek ve kısmen müfettişlerince tespit edilen dönem ve kısmen de işverenlerce bildirilen dönemler dışlanarak hüküm altına alınacak hizmet süresi belirlenerek, ... dışındaki davalılar yönünden talebin kabulüne karar verilmesi gerektiği belirtilerek;

"Davanın kısmen kabulü kısmen reddi ile;

I Davalı ... hakkında açılan davanın reddine,

II Davacının, davalı ... Zihni ... ...Metal Pres işyerinde:

10.01.1985 30.06.1985 arası 170 gün, günlük kazanç 890,00 TL

01.07.1985 30.09.1985 arası 90 gün, günlük kazanç 948,00 TL

01.10.1985 30.12.1985 arası 90 gün, günlük kazanç 1.380,00 TL olmak üzere;

davalı ... Kilit ve Mobilya Aksesuarları San.Tic.A.Ş. (eski ünvanı ... Kilit Sanayi Tic.A.Ş.) işyerinde:

01.01.1986 30.06.1986 arası 180 gün, günlük kazanç 1.380,00 TL

01.07.1986 30.12.1986 arası 180 gün, günlük kazanç 1.380,00 TL

olmak üzere, kuruma bildirilmeyen hizmeti bulunduğunun kabul ve tespitine" karar verilmiştir.

IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ

A. Bozma Kararı

1. İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... Kilit ve Mobilya Aksesuarları San. Tic. A.Ş., ..., ..., ...Metal Pres ve davalı kurum vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.

Daire kararında; 1 Somut olayın incelenmesinde yukarıda açıklanan ilkeler çerçevesinde, 25.01.1985 günlü işe giriş bildirgesi kapsamında 10.01.1985 24.01.1985 tarihleri arasındaki dönem yönünden dava hak düşürücü süreye uğradığı,

2 25.01.1985 – 30.12.1986 tarihleri arası kabule konu dönem yönünden ise, Mahkemece verilen karar eksik araştırma ve hatalı değerlendirmeye dayalıdır. Mahkemece yapılan araştırma sonucunda davalılardan ... ve ... adına kayıtlı ...Metal Pres unvanlı işyerinin 1985/1 2 3. dönemlerine ilişkin uyuşmazlık konusu döneme ait bordro bulunmadığı; diğer davalı (eski unvanı) ...Kilit Sanayi ve Tic. A.Ş.'ye ait işyeri bordro kayıtlarının ise dosya içerisine alındığı ancak bordro tanıklarının beyanlarına başvurulmadığı anlaşılmaktadır. Mahkemece, davalı iş yerinden getirtilen bordro kayıtlarından, bu işyerinden bordroya geçmiş çalışanlar re'sen tespit edilerek, yeteri kadar bordro tanığının bilgi ve görgülerine başvurulmalı, bu kapsamda davacının davalı iş yerindeki çalışma şekli ve süresi hiç bir duraksamaya yer bırakmayacak şekilde ortaya konulmalı, böylece tüm deliller değerlendirilmek suretiyle yapılacak değerlendirme sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmiş olması, usul ve yasaya aykırı olup bozma nedeni olduğuna,

3 ... Mahkemece, davalı ... hakkında davanın reddine karar verildiğine göre, davalı lehine vekalet ücretine hükmedilmesi gerekirken, adı geçen davalı lehine vekalet ücretine hükmedilmemesi ve davacı lehine hükmolunan vekalet ücretinden sorumlu tutulması usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedeni olduğuna işaret edilerek karar bozulmuştur.

B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar

İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile bozma ilamına uyularak 25.01.1985 30.12.1986 tarihleri arası ile sınırlı yargılama yapılmıştır. Kayıtlara göre davalılar ... ve ... adına kayıtlı ... sicil numaralı iş yerinin 10.01.1985 31.12.1985 tarihleri arasında kanun kapsamında olduğu anlaşılmaktadır. Davalı şirket adına kayıtlı ... sicil numaralı iş yerinin ise 12.08.1979 31.08.1979 tarihleri arasında kanun kapsamında olduğu görülmüştür. Her ne kadar şirkete ait iş yerinin kanun kapsamında olmadığı dönem yönünden talepte bulunulmuş ise de şirket tarafından sonraki yıllara ilişkin dönem bordrosu verildiği ve şirketin sicil kaydının faal olduğu görüldüğünden şirket açısından tespite engel bir hal bulunmadığı değerlendirilmiştir. Davacının tespit istemi 25.01.1985 31.12.1985 tarihleri arasında davalı şahıslar nezdinde ve 01.01.1986 31.12.1986 tarihleri arasında ise davalı şirket nezdinde değerlendirilmiştir. İşveren tarafından davacı adına kuruma 25.01.1985 tarih ve 57416 varide numarası ile bildirge verildiği görülmüştür. Uyuşmazlığa ilişkin tespit olunan tanıkların beyanları alınmıştır. Tanık B.B.'nin anlatımında davacının 1985 ve 1987 yılları arasında çalıştığına şahit olduğunu ifade etmiştir. Bu tanığın 1985 yılı 1 2 3 ve 1986 yılı 1 inci döneminde hizmet kaydının olduğu görülmüştür. Tanık Z.M.'nin anlatımında davacının çalışmasına şahit olduğunu ifade etmiştir. Tanığın 01.06.1984 30.04.1986 tarihleri arasında hizmet kaydının olduğu görülmüştür. Tanık İ.T.T.'nin anlatımında davacının bu iş yerinde çalıştığını, montaj ve pres bölümünde hizmet verdiğini ifade etmiştir. Bu tanığın 1985 yılı 1 2 3 ve 1986 yılı 1 inci döneminde hizmet kaydının olduğu görülmüştür. Dinlenen tanıkların hizmet kayıtları 1985 yılının tamamı ve 1986 yılının ilk dört aylık dönemi yönünden hizmet kayıtları ile teyit edilmiştir. 1986 yılının 2 nci ve 3 üncü dört aylık dönemi yönünden işverence bordro verilmediği tespit olunmuştur. Bu dönemler yönünden bordrolu tanık dinlenememiştir. Yargılama yaklaşık 12 yıldır devam etmekte olup, aşamalarda yazılan müzekkereler ile komşu iş yeri işvereni ve tanığı da tespit olunamamıştır. Bu kapsamda dinlenen tanıkların anlatımlarına göre istemin değerlendirilmesi gerekmiştir. Tanıkların 1985 yılı ile 1986 yılı ilk dört aylık dönemi yönünden beyanları itibar edilebilir bulunmuş ve davacının bozma ilamı kapsamında 25.01.1985 30.04.1986 tarihleri arasında çalıştığının ispatlandığı değerlendirilmiştir. 1986 yılının 2 inci ve 3 üncü dönemi yönünden ise iddia konusu husus ispat olunamadığından istemin reddi gerekmiştir. Açıklanan nedenlerle 10.01.1985 24.01.1985 tarihleri arasına ilişkin istemin hak düşürücü süre nedeniyle reddine, 25.01.1985 30.04.1986 tarihleri arasına ilişkin istemin tanık anlatımlarına istinaden kabulüne, 01.05.1986 30.12.1986 tarihleri arasına ilişkin istemin ispat olunamadığından esastan reddine dair karar vermek gerekmiştir. Davalı ... yönünden bozma ilamı öncesinde ret kararı verilmiş bu husus bozma kapsamı dışında tutularak kesinleşmiştir. Bu kapsamda işveren sıfatı bulunmayan ... yönünden davanın husumet yokluğu nedeni ile reddi gerekmiştir gerekçesiyle belirtildiği şekilde hüküm tesis edilmiştir.

V. TEMYİZ

A. Temyiz Yoluna Başvuranlar

İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Kurum ve ... vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri

Davalı kurum vekili, kamu tanığı ... 14.12.2021 tarihli celsede ...Kilit ve San. Tic.A.Ş.' de 1983 1985 yılları arasında çalıştığını beyan ettiğini, "davacı da bizimle çalıştı" dediğini ancak Mahkeme kararında davacı ...'nin ...Kilit ve San. Tic.A.Ş'de 01.01.1986 30.04.1986 tarihleri arasında çalıştığına karar verildiğini, tanığın 1986 yılı için tanıklık yapmadığını, kararın hatalı olduğunu, tanık İ.T.T.'nin talimatla alınan ifadesinin de hüküm kurmaya elverişli olmadığını, tanıkların hüküm ile çelişkili beyanları ile eksik inceleme ile hüküm kurulduğunu beyanla davanın reddini talep etmiştir.

Davalı ... vekili, davanın hak düşürücü süreye uğradığını, mahkemenin davacının iddiasını ve talebini dahi aşarak karar verdiğini, davacı vekilinin 02.06.2011 tarihli dava dilekçesinin 1 inci maddesinde davacının 10.01.1985 tarihinden 01.01.1987 tarihine kadar kesintisiz çalıştığını iddia ettiğini, ...Metal Pres isimli işyeri 31.12.1985 tarihine kadar 506 sayılı Kanun kapsamında kalmış bir işyeri olduğunu, davacı 10.01.1985 tarihinden 01.01.1987 tarihine kadar kesintisiz çalıştığını iddia ettiğine göre ...Metal Pres isimli işyerinde çalışması fiilen de imkansız olduğunu, davacının dayısına ait işyeri olan ...Kilit firmasında işe başlamış ve kesintisiz olarak çalışmış olduğunu, davacının müvekkil ...'in ortağı olduğu ...Metal Pres isimli işyerinde bir gün dışında çalışması olmadığını, davacının kesintisiz çalıştığını iddia ettiği hususu da nazara alındığında davacının ...kilit firmasında (dayısının yanında ) çalıştığının sabit olduğunu, davacının davayı yanlış hasıma yönelttiğini, bu konudaki itirazların mahalli mahkemece değerlendirilmediğini beyanla davanın reddini talep etmiştir.

C. Gerekçe

1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.

1. İlgili Hukuk

Dava devam ederken taraflardan birinin ölmesi halinde Medeni Kanun'un 27/1 inci maddesi gereğince ölen kişinin taraf ehliyeti son bulur. Bu nedenle, davaya ölen tarafa karşı veya onun tarafından devam edilmesine imkan yoktur. Ölü kişi adına hüküm kurulamaz. Yalnız öleni ilgilendiren yani mirasçılara geçmeyen haklara ilişkin davalar tarafın ölümü ile konusuz kalır. Yalnız ölen tarafı ilgilendirmeyen, yani mirasçıları da ilgilendiren, mirasçıların malvarlığı haklarını etkileyen davalar tarafın ölümü ile konusuz kalmaz. Bu davalara, ölen tarafın mirasçıları tarafından veya ölen tarafın mirasçılarına karşı devam edilir.

1. Değerlendirme

Somut olayda; inceleme konusu eldeki davada davalı ...'nin yargılama sırasında 31.03.2020 tarihinde vefat ettiği anlaşılmaktadır. Ölü kişinin karar başlığında yer alması ve ölü kişi adına hüküm kurulmuş olması hatalıdır. Yapılacak iş; davacıya, ölen davalının mirasçılarını davaya dahil etmek üzere süre verilmesi ve usulünce taraf teşkili sağlandıktan sonra, hüküm kurulmasıdır. Bu sebeple mahkemece bu yönler dikkate alınmaksızın yazılı şekilde karar verilmiş olması usul ve yasaya aykırı olduğundan bozmayı gerektirmektedir.

VI. KARAR

Açıklanan sebeplerle;

1. Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararının yukarıda açıklanan nedenlerle sair hususlar incelenmeksizin BOZULMASINA,

Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,

Peşin yatırılan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine,

23.02.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.

...