Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2023/10645 Kararı

MAHKEMESİ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 33. Hukuk Dairesi

SAYISI: 2020/686 E., 2023/1483 K.

KARAR: Kabul

İLK DERECE MAHKEMESİ: ... 1. İş Mahkemesi

SAYISI: 2015/70 E., 2016/412 K.

Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen iş kazasının tespiti

davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda davanın kabulüne karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı ... ve davalı SGK Başkanlığı vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi ... tarafından hazırlanan rapor dinlenildikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I.DAVA

Davacı vekili, davacının davalı şirkette çalışırken davalı ... Belediyesi'nin Kıraç Ortakokulu bahçe genişletme çalışması sırasında bahçe duvarı örülen yerde 08.09.2013 tarihinde geçirdiği kaza esnasında yaralandığını, diğer davalı şirketin alt işveren olduğunu, SGK İl Müdürlüğü'nce olayın iş kazası olarak kabul edilmediğini belirterek iş kazası tespitini talep ve dava etmiştir.

II.CEVAP

1. Davalı SGK Başkanlığı vekili, Teftiş Kurulu Başkanlığı tarafından yapılan tahkikat üzerine davacı ile davalı arasında işçi işveren ilişkisi bulunmadığı tespitinin yapıldığın beyan ederek davanın reddini savunmuştur.

2. Davalı ... vekili, davacının Belediye işçisi olmadığını, bu nedenle husumeti ve kusuru kabul etmediğini, belediye ile davalı şirket arasında "2012 yılı Esenyurt İlçe sınırları dahilinde iki nolu parke yol yapım işine ilişkin sözleşme" akdedildiğini, sözleşme gereğince yüklenici şirketin sözleşme konusu işle ilgili çalıştıracağı personele karşı sorumlu olduğunu belirterek davanın reddini savunmuştur.

3. Davalılardan ... Müh İnş San ve Tic. Ltd. Şti ile dahili davalı ... İnş. Tic. San. Ltd. Şti.'ye yapılan tebligata rağmen cevap vermemiştir.

III.İLK DERECE MAHKEME KARARI

İlk Derece Mahkemesinin yukarıda 28.12.2016 tarih ve 2015/70 2016/412

karar sayılı ilamı ile "davanın kabulüne, davacı ...'ın 08.09.2012 tarihinde geçirdiği kazanın iş kazası olduğunun tespitine" karar verilmiştir.

IV.İSTİNAF

A.İstinaf Yoluna Başvuranlar

İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... ve davalı SGK Başkanlığı vekili tarafından istinaf yoluna başvurulmuştur.

B.İstinaf Sebepleri:

Davalı ... ve davalı SGK Başkanlığı vekilleri istinaf dilekçesinde; mahkeme kararının kaldırılmasını istemiştir.

C.Gerekçe ve Sonuç

Bölge Adliye Mahkemesinin 31.01.2019 tarih ve 2017/3016 2019/153 sayılı kararında; İlk Derece Mahkemesince davacının 08.09.2013 tarihinde geçirdiği kazanın iş kazası olarak tespitine karar verilmesinde usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmadığı, ancak kaza tarihinin, kararın gerekçesinde iş kazası tarihinin 08.09.2013 olarak yazılmasına rağmen, hüküm bölümünde 08.09.2012 olarak hatalı yazıldığı ifade edilerek, davalıların istinaf istemlerinin kamu düzeni bakımından kabulüne, bu kapsamda davalıların istinaf istemlerinin kabulüne, İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, davanın kabulü ile davacı ...'ın 08.09.2013 tarihinde geçirdiği kazanın iş kazası olarak tespitine dair karar verilmiştir.

V.BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ

A. Bozma Kararı

1. Bölge Adliye Mahkemesinin kararına karşı süresi içinde davalı ... ve davalı SGK Başkanlığı vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.

2. Yargıtay (kapatılan) 21.Hukuk Dairesi kararında;

"Somut olayda, davalı ... tarafından ihale edilen iş esnasında davacının kaza geçirdiği iddia edilerek, davalı Belediyeye asıl işveren, diğer davalı ... Mühendislik Ltd. Şti.’ye ise alt işveren olarak husumet yöneltilmiş ise de Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtlarına göre davacının sigortasız olduğu, davalılar tarafından sigorta bildirimlerinin ve primlerinin yatırılmadığı, yargılama aşamasında davalı işyerlerinde çalışan bordro tanıklarının dinlenilmediği, kazanın yaşandığı okul duvarı inşaatına ait kayıtların celp edilmediği; Belediyenin evrakına göre parke yol yapım işini ihale ile alan davalı şirketin, “... İnşaat Ltd. Şti.ye” iş yaptırdığı anlaşılmakla, gerçek işverenin tespiti, asıl ve alt işveren ilişkisinin incelenmesi amacıyla kazanın yaşandığı okul idarecileri ile davalı ... Müh. Ltd. Şti.nin ve ... İnşaat Ltd. Şti.’nin dönem bordroları celp edilerek sigortalı çalışanların dinlenilmesi, elde edilecek sonuca göre gerektiğinde gerçek işverene husumet yöneltilmesinin sağlanması gerekirken eksik inceleme ile hüküm tesisi hatalı olmuştur." gerekçesiyle hüküm bozulmuştur.

B. Bölge Adliye Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar

Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda sayısı yazılı kararı ile; "gerçek işverenin tespiti, asıl ve alt işveren ilişkisinin incelenmesi amacıyla kazanın yaşandığı okul ile davalı ... Müh. Ltd. Şti.'nin ve ... İnş. Tic. San. Ltd. Şti.'nin dönem bordroları celp edilerek, okul idarecilerinin ve sigortalıların beyanlarına başvurulmuş, kazanın yaşandığı okul duvarı inşaatına ait kayıtların gönderilmesi istenilmiş, ... İnş. Tic. San. Ltd. Şti. ile davalı ... Müh. İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. arasında imzalanan 24.05.2013 tarihli alt yüklenici sözleşmesinin bir örneği getirtilmiş, sözleşmeye göre ... İnş. Tic. San. Ltd. Şti.'nin 20.06.2013 tarihinden itibaren davalı şirketin belediyeden ihale ile aldığı 2 nolu parke yol yapımı işinde çalışmaya ve işçi çalıştırmaya başlayacağı anlaşıldığından, ... İnş. Tic. San. Ltd. Şti.'ne de husumet yöneltilmesi sağlanılmış, davalı Belediyenin kendi asıl işlerinden olan park bahçe kaldırım işlerini sözleşme ile bir başka şirkete vermesinin onu asıl işverenlik sıfatından ve sorumluluktan kurtaramayacağı" gerekçesiyle "davanın kabulüne, davacının 08.09.2013 tarihinde geçirdiği kazanın, iş kazası olduğunun tespitine" karar verilmiştir.

VI.TEMYİZ

A. Temyiz Yoluna Başvuranlar

Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... ve davalı SGK Başkanlığı vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri

1.Davalı ... vekili; davacının Belediye işçisi olmadığını, İdarenin herhangi bir sorumluluğu bulunmadığını, davanın husumet nedeniyle reddi gerektiğini, Yerel Mahkeme, bilirkişilerce eksik inceleme ve araştırma sonucu varılan kanaat doğrultusunda karar verildiğini belirterek hükmün temyiz incelemesi sonucu bozulmasını istemiştir.

2.Davalı SGK Başkanlığı vekili; bozma gerekleri yerine getirilmediğini, eksik ve hatalı tanzim edilen bilirkişi raporuna dayanılarak verilen kararın usul ve yasaya aykırı olduğunu belirterek hükmün temyiz incelemesi sonucu bozulmasını istemiştir.

C.Gerekçe

1.Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme

Uyuşmazlık, iş kazasının tespitine ilişkindir.

2.İlgili Hukuk

6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri, 506 sayılı Kanun'un ve 5510 sayılı Kanun'un ilgili maddeleri.

3.Değerlendirme

1.Mahkemenin, Yargıtay Dairesince verilen bozma kararına uyması sonunda, kendisi için o kararda gösterilen şekilde inceleme ve araştırma yaparak, yine o kararda belirtilen hukuki esaslar gereğince hüküm verme yükümlülüğü doğar. “Usuli kazanılmış hak” olarak tanımlayacağımız bu olgu; mahkemeye, hükmüne uyduğu Yargıtay bozma kararında belirtilen çerçevede işlem yapma ve hüküm kurma zorunluluğu getirir. (09.05.1960 tarihli ve 21/9 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı, Hukuk Genel Kurulunun 12.07.2006 gün, 2006/9 508 E., 2006/521 sayılı kararı).

Mahkemenin, Yargıtayın bozma kararına uyması ile bozma kararı lehine olan taraf yararına bir usuli kazanılmış hak doğabileceği gibi, bazı konuların bozma kararı kapsamı dışında kalması yolu ile de usuli kazanılmış hak gerçekleşebilir. (Prof. Dr. Baki KURU, Usuli Müktesep Hak (Usule İlişkin Kazanılmış Hak) Dr. A. Recai Seçkin’e Armağan, ... Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları No. 351 ..., 1974, sayfa 395 vd.)

Yargıtay tarafından bozulan bir hükmün bozma kararının kapsamı dışında kalmış olan kısımları kesinleşir. Bozma kararına uymuş olan mahkeme kesinleşen bu kısımlar hakkında yeniden inceleme yaparak karar veremez. Bir başka anlatımla, kesinleşmiş bu kısımlar, lehine olan taraf yararına usuli kazanılmış hak oluşturur. (04.02.1959 gün ve 13/5 sayılı YİBK).

1. Somut olayda, Mahkemece bozmaya uyulmuş ise de bozma gereklerinin tam olarak yerine getirildiğinden bahsedilmesi mümkün olmamakla birlikte, kamu düzenine ilişkin olan ve her aşamada resen dikkate alınması gereken husumet şartı gözetilmeli ve öncelikle davacıyı çalıştıran gerçek işverenin tespitinin yapılması gereklidir. Davacının kaza geçirdiği okul duvarı yapım işinin Belediye'nin ihale etmiş olduğu 2 nolu parke yol yapım işi kapsamında yapılıp yapılmadığı araştırılmadan hüküm kurulması hatalı olmuştur. Belediye tarafından davacının bilgi edinme talebine verilen cevapta belirtildiği gibi okul bahçesinin genişletilmesi ve bahçe duvarı imalatı işinin davalılardan ... Müh. İnş.San ve Tic. Ltd. Şti. 'ye yaptırılan harici bir iş olup olmadığı bu kapsamda yaptırılmamışsa kime yaptırıldığı tespit edilmelidir.

3.HMK 31 inci maddesi kapsamında davacıya davasını somutlaştırması yükümlülüğü çerçevesinde kimlerle çalıştığı sorulmalı, birlikte çalıştığını söylediği kişiler ve resen tespit edilecek bordro çalışanları, komşu işyeri sahipleri ve komşu işyeri çalışanları tespit edilip dinlenilmeli, tanık beyanları arasında çelişki oluşursa giderilmeli, dinlenen tanıkların hizmet döküm cetvelleri getirtilmeli, gerçek işveren belirlenmeli; deliller hep birlikte değerlendirilip takdir edilerek, varılacak sonuç uyarınca bir karar verilmelidir.

1. Bölge Adliye Mahkemesince, bu maddi ve hukuki olgular göz önünde tutulmaksızın, eksik inceleme ve araştırmayla yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.

O halde, davalı ... ve davalı SGK Başkanlığı vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.

VI. KARAR

Açıklanan sebeplerle;

Temyiz olunan, Bölge Adliye Mahkemesinin kararının BOZULMASINA,

Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

Peşin yatırılan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine,

01.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.