---

KAMU İHALE KURULU KARARI
Toplantı No : 2025/007
Gündem No : 44
Karar Tarihi : 12.02.2025
Karar No : 2025/UY.II-507
Toplantıya Katılan Üyeler

BAŞVURU SAHİBİ:

Danyal Yapı İnşaat Enerji Danışmanlık Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi-Yıldızsoy Yapı İnşaat Malzemeleri Madencilik Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi İş Ortaklığı,

İHALEYİ YAPAN İDARE:

Nevşehir Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2024/1542268 İhale Kayıt Numaralı “Nevşehir Merkez 2500 Kişilik Kapalı Spor Salonu Yapım İşi” İhalesi

KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:

Nevşehir Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü tarafından 17.12.2024 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Nevşehir Merkez 2500 Kişilik Kapalı Spor Salonu Yapım İşi” ihalesine ilişkin olarak Danyal Yapı İnşaat Enerji Danışmanlık Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi-Yıldızsoy Yapı İnşaat Malzemeleri Madencilik Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi İş Ortaklığının 27.12.2024 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 03.01.2025 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 13.01.2025 tarih ve 175845 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 13.01.2025 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2025/144 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, idarenin aşırı düşük teklif açıklama isteme yazısının aşağıda belirtilen nedenlerle uygun olmadığı, buna göre;

a) İnşaat iş grubunda yer alan; 15.150.1002/A, 15.150.1003/A, 15.150.1007/A, 15.160.1003/A, 15.160.1004/A, 15.341.3002/A, 15.460.1001/A, 43.680.1003/A ve 48.325.2003/A (şikayet ve itirazen şikayet dilekçesinde 43.325.2003/A şeklinde belirtilen iş kaleminin idarenin şikayete verdiği cevaba göre 48.325.2003/A olduğu anlaşılmıştır.) numaralı iş kalemlerinin poz numaralarının değiştirildiği ancak iş kalemlerinin alt analiz miktarlarının belirtilmediği, ayrıca, “ÖZELSTATİK01-ÖZELSTATİK02-ÖZELSTATİK02” (ibare, şikayet ve itirazen şikayet dilekçesinde belirtildiği şekilde aktarılmıştır.) poz kalemlerine ait açıklama istenen analiz girdilerinde malzeme – işçilik olarak mı olduğunun anlaşılamadığı,

b) Elektrik tesisatı iş kalemlerinde; 22.5.2.1/003 poz numaralı iş kalemi ile ilgili olarak açıklama istenilen analiz girdileri tablosunda 22.5.2.1/003/MLZ - 22.5.2.1/003/MONT, 35.150.2177 poz numaralı iş kalemi ile ilgili olarak 35.150.2177/MLZ – 35.150.2177/MONT, 35.200.1442 poz numaralı iş kalemi ile ilgili olarak 35.200.1442/MLZ – 35.200.1442/MONT, 35.720.1201 poz numaralı poz numaralı iş kalemi ile ilgili olarak 35.720.1201/MLZ – 35.720.21201/MONT, 35.740.1121 poz numaralı poz numaralı iş kalemi ile ilgili olarak ise 35.740.1121/MLZ – 35.740.1121/MONT şeklinde poz ayrıldığı, söz konusu pozların idare birim fiyatlarına göre mi değerlendirileceğinin yoksa piyasadan fiyat tasdiki alınarak mı hesaplama yapılacağının belli olmadığı,

c) Açıklama istenilen analiz girdileri kısmında nakliyelere ait verilen mesafelerin hangi malzemenin nakli ile ilgili olduğunun anlaşılamadığı,

ç) Mekanik tesisat grubu – elektrik tesisatı – inşaat imalatlarına ait proje ve mahal listeleri ile açıklama istenen iş kalem listeleri arasında çelişki olduğu iddialarına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.

İhale komisyonu;

a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir. …” hükmü,

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Aşırı düşük teklif sorgulaması öngörülen ihalelerde yaklaşık maliyetin hesaplanması sırasında yapılacak işlemler” başlıklı 38’inci maddesinde “38.1. İdare, yaklaşık maliyetin hesaplanması sırasında her bir iş kalemi/grubunun yaklaşık maliyete oranını tespit edecektir. Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemleri/grupları tutarlarının büyükten küçüğe sıralandığı ve oranların kümülatif toplamının da gösterildiği “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” ile iş kalemleri/gruplarına ait ayrıntılı analizler ve analiz girdilerinin tutarları itibarıyla küçükten büyüğe sıralanmış halini gösteren “sıralı analiz girdileri tablosu” hazırlanarak yaklaşık maliyet hesap cetveli kapsamında ihale onay belgesine eklenecektir. Sıralı iş kalemleri/grupları listesi oluşturulurken, iş kalemleri/grupları tutarlarının yaklaşık maliyete oranları, en yakın dört ondalık basamaklı sayıya getirilecek biçimde yuvarlanacak ve bu oranların toplamının, yuvarlama nedeni ile 1 den farklı olması dikkate alınmayacaktır...” açıklaması,

Anılan Tebliğ’in “Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 45’inci maddesinde “… 45.1.1.5. Bu madde kapsamında sınır değer hesaplanmasında, 4734 sayılı Kanunun 36 ncı maddesi uyarınca ilk oturumda teklif mektubu ve geçici teminatını usulüne uygun sunan isteklilerin teklifleri “geçerli teklif” olarak dikkate alınacaktır.

45.1.2. Sınır değerin altındaki teklif sahiplerinden yaklaşık maliyetin % 80’lik bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarına ilişkin ayrıntılar yazılı olarak istenir. Bu çerçevede; istenen açıklamanın niteliği dikkate alınarak, isteklilere beş (5) iş gününden az olmamak üzere makul bir süre verilir. Yazıda ayrıca, ihale konusu işe özgü alanlara (malzeme ocağı vb.) ilişkin olan ve açıklama istenecek girdi niteliğinde bulunan nakliyelere dair yaklaşık maliyet hesabında esas alınan mesafeler belirtilir.

45.1.2.1. İhale komisyonunca, (38.1) maddesi kapsamında idarece hazırlanan “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” kullanılarak yaklaşık maliyetin % 80’lik kısmına giren iş kalemleri/grupları belirlenir.

Sıralı listeye göre, tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı % 80 oranına kadar olan iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde % 80 oranının aşılmasına neden olan iş kalemi/grubu, sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/grupları olarak belirlenecektir. Bunların dışında kalan iş kalemleri/grupları için sorgulama yapılmayacaktır.

45.1.2.2. İhale komisyonu tarafından, açıklama istenilmesi gereken iş kalemleri/gruplarına ait idarece (38.1) maddesine göre oluşturulan “sıralı analiz girdileri listesi” kullanılarak tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit ve bu tutarın altında olan analiz girdileri tespit edilecektir.

Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemi/grubu analizlerindeki analiz girdilerinden, tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının %3’üne eşit ve altında olanlar için isteklilerden açıklama yapılması istenilmeyecektir.

Tutarı, kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olması nedeniyle sorgulamaya tabi tutulmayacak analiz girdilerinin tutarlarının kümülatif toplamının kar ve genel gider hariç analiz toplamının %15’ini aşması durumunda; en küçük tutardan itibaren kümülatif toplamda % 15’lik tutarın aşılmasına neden olan analiz girdisi belirlenecek, tutarı bu girdinin tutarından daha az olan girdiler için açıklama istenilmeyecektir.

Aynı girdinin yaklaşık maliyeti oluşturan birden fazla iş kalemi/grubunun analizinde yer alması halinde bu girdinin oranı her analiz için ayrı ayrı değerlendirilerek analiz toplamının % 3’ünün altında kalıp kalmadığına göre işlem yapılır. Herhangi bir analizdeki oranı %3’ün üstünde olan analiz girdisi için açıklama istenilecektir.

Analizlerdeki işçilik girdisi, tutarları analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olsa dahi, açıklama istenilmeyecek girdiler arasında yer alamaz.

45.1.2.3. İhale komisyonu teklifleri aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerden (45.1.2.1) maddesinde belirlediği iş kalemleri/grupları için isteyeceği açıklama ile ilgili yazıda, (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdilerini de belirtecektir.

İstekliler, teklifi kapsamında yer alan iş kalemleri/grupları için hazırlayacakları analizlerde (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdileri de dahil analizlerini oluşturan tüm girdileri göstereceklerdir.

…

45.1.4. İdare tarafından ihale dokümanı kapsamında;

…

b) Anahtar teslimi götürü bedel işlerde; iş kalemleri ve/veya iş gruplarının yapım şartlarına bağlı kalınarak, her iş kalemi/iş grubunun içeriğine göre analizde yer almasını istediği “malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler, inşaat yerindeki yükleme, boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)” sadece girdi cinslerinin belirlendiği, analiz girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği,

(Ek-Y.2)’de yer alan örneğe uygun analiz formatının isteklilere verilmesi, isteklilerin de tekliflerinin aşırı düşük olarak tespit edilerek kendilerinden açıklama istenmesi durumunda, yapacakları açıklamada sunacakları analizlerin verilen bu formata uygun olması gerekmektedir.

İdare tarafından bütün iş kalemleri/iş grupları için tek bir analiz formatı düzenlenebileceği gibi, iş kalemleri/iş gruplarının yapım şartlarına göre birden fazla analiz formatı da düzenlenebilir. Ancak bu durumda, idare ihale dokümanında hangi analiz formatının hangi iş kalemleri/iş grupları için kullanılacağını belirtmek zorundadır.

Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemleri (paçal iş kalemi) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının, ihale dokümanı kapsamında veya aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazı ekinde verilmesi gerekmektedir. Ancak idarece niteliği gereği analiz formatı hazırlanamayan iş kalemlerine ilişkin isteklilerin açıklamaları kapsamında analiz sunmalarına gerek olmayıp, anılan iş kalemlerine ilişkin açıklamalar 45.1.13 maddesi uyarınca yapılabilir.

…

45.1.5. İsteklilerin iş kalemleri/iş grupları için kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış cari yıl birim fiyatları veya bu fiyatlardan daha yüksek fiyatları teklif etmeleri ve söz konusu iş kalemleri/grupları için; hangi kamu kurum ve kuruluşunun birim fiyatını kullandıklarını, birim fiyat poz numarasını da yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları durumunda analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda; isteklilerin, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış “kar ve genel gider içermeyen birim fiyatların” üzerine, kendi belirledikleri “kar ve genel gideri” ilave ederek birim fiyatlarını oluşturmaları durumunda da; hangi kamu kurum ve kuruluşunun “kar ve genel gider hariç birim fiyatını” kullandıklarını ve kendi belirledikleri “kar ve genel gider” tutarını yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları halinde de, söz konusu iş kalemleri/iş grupları için analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda isteklilerin analiz düzenlemeleri zorunlu olmayan söz konusu iş kalemleri/grupları için 45.1.13 maddesinde belirtilen belgeleri sunmalarına da gerek bulunmamaktadır.

…

45.1.7. İstekliler tarafından, inşaat iş kalemleri/iş grupları dışında yer alan sıhhi tesisat, kalorifer tesisatı, müşterek tesisat, havalandırma, brülör, asansör, elektrik tesisatı vb. iş kalemleri/iş gruplarına ait analiz sunulması yerine bu iş kalemi/iş gruplarına ait malzeme ve montaj bedelini ayrı ayrı gösterecek şekilde açıklama yapılması kabul edilecektir.

45.1.8. Aşırı düşük teklifine ilişkin olarak yaptığı açıklamada sunduğu analizler, ihale dokümanı kapsamındaki analiz formatına, birim fiyat tariflerine, idarece tanımlanan yapım şartlarına veya teknik şartnameye uygun olmayan, analiz fiyat tutarları teklif fiyatların üzerinde olan isteklilere ait teklifler reddedilecektir. Analizler üzerinde yapılan incelemede; çarpım ve toplamlarda hesaplama hatası bulunması durumunda, analiz girdilerine ait fiyatlar esas alınarak, hesaplama hatası ihale komisyonu tarafından re’sen düzeltilir. Bu şekilde düzeltilmiş analiz fiyatı, teklif fiyatın üzerinde olan isteklilerin teklifleri reddedilir.

45.1.9. İş kalemleri/gruplarına ait analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde yer alan işçilik fiyatları ihale tarihinde yürürlükte olan saatlik asgari ücretin altında olamaz.

45.1.10. İhale komisyonu, sınır değerin altındaki tekliflerin önemli bileşenlerini;

a) Yapım yönteminin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve yapım işinin yerine getirilmesinde kullanılacak avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen yapım işinin özgünlüğü,

gibi hususlarda istekliler tarafından yapılan yazılı açıklamaları da dikkate almak suretiyle değerlendirir ve ihaleyi sonuçlandırır

…

45.1.13. Teklifi aşırı düşük bulunan isteklilerin, tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili olarak 4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesi uyarınca yapacakları açıklamada, sorgulamaya konu iş kalemlerine/gruplarına ilişkin analizler ile bu analizlere dayanak teşkil eden bilgi ve belgeleri sunmaları gerekmektedir.

İsteklilerin analizlerine dayanak teşkil eden bilgi ve belgeler;

a. Üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri,

b. Çimento ve demir ürünleri için ilan edilmiş üretici fiyat tarifeleri,

c. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin ilan edilmiş fiyat tarifeleri veya bunlardan alınmış fiyat teklifleri,

ç. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilgili mal veya hizmetlere ilişkin ilan edilen asgari fiyatlar,

d. Ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanakları,

e. Stoğunda bulunan mallara ilişkin stok tespit tutanakları,

f. İdarece istenmesi durumunda yardımcı analizler v.b. dir.

İstekliler tekliflerine ilişkin olarak yukarıda sayılan belgelerden kendileri için uygun olanları açıklamaları kapsamında sunacaklardır.

Yukarıda sayılan bilgi ve belgelerden herhangi biri ile açıklama yapılmasının fiilen mümkün olmadığının anlaşıldığı durumlarda, istekliler tarafından gerekçesi belirtilmek suretiyle ilgili mevzuatına göre son 12 ay içinde düzenlenen açıklamaya elverişli diğer bilgi ve belgeler kullanılarak da açıklama yapılabilir (Örnek: Yurt dışından ithal edilen mallara ilişkin olarak gümrük giriş beyannamesi kullanılarak açıklama yapılabilir). Yüklenicinin dışında üçüncü kişilerce inşaat mahalli dışında imal edilen ve esaslı başka bir işçilik veya malzeme katkısı yapılmaksızın yapıya monte edilen iş kalemlerinin üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri ile açıklanması durumunda, bu iş kalemlerine ilişkin analiz sunulması zorunlu değildir. Ayrıca, istekliler tarafından teklif kapsamındaki harita, kadastro ve proje işlerine ilişkin yapılacak açıklamalarda üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin sunulması yeterlidir.

…

45.1.13.15. Sözleşme veya eklerinde, taş, kum, çakıl, gravye, balast, stabilize vb. yapı malzemelerinin idarenin belirlediği ocaklardan temininin öngörüldüğü haller dışında, bu Tebliğin 45.1.2 maddesi gereğince nakliye girdilerine ilişkin idarece belirtilen mesafelerden daha düşük mesafe kullanarak açıklama yapan isteklilerin, ihale konusu işe özgü alanlara ilişkin açıklamalarını kamu kurum ve kuruluşları tarafından düzenlenen veya onaylanan belgeler ile tevsik etmeleri gerekmektedir.

45.1.13.16. Niteliği gereği üretiminden sonra belirli bir süre içerisinde imalata dönüştürülmesi gereken hazır betona ilişkin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından belirlenerek yayımlanmış rayiçler ile açıklama yapılması esastır. İdarece, TS 13515 Standardında belirlenen süreler ile Karayolu Trafik Yönetmeliğinde düzenlenen azami hız sınırları dikkate alınarak, hazır beton üretim tesisi ile işin yapılacağı yer arasındaki azami mesafenin tespit edilmesi ve aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazıda bu mesafeye yer verilmesi zorunludur. Fiyat teklifi ile açıklama yapılması halinde, idarece belirlenen mesafeden daha uzak mesafe kullanılamaz…” açıklaması,

İdari Şartname’nin “Teklif ve sözleşme türü” başlıklı 19’uncu maddesinde “19.1. İstekliler tekliflerini, anahtar teslimi götürü bedel üzerinden vereceklerdir; ihale sonucu, ihale üzerine bırakılan istekliyle anahtar teslimi götürü bedel sözleşme imzalanacaktır…” düzenlemesi,

Aynı Şartname’nin “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 33’üncü maddesinde “33.1. Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden Kanunun 38 inci maddesine göre açıklama istenecektir. Bu kapsamda; ihale komisyonu sınır değerin altında kalan teklifleri aşırı düşük teklif olarak tespit eder ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale komisyonu;

a) Yapım yönteminin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen işin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifi reddedilir.” düzenlemesi,

Şartname’nin “Diğer hususlar” başlıklı 48 inci maddesinde ise “48.1. İhalede uygulanacak sınır değer katsayısı (N) = 1” düzenlemesi yer almaktadır.

Anahtar teslim götürü bedel teklif alınmak suretiyle elektronik ortamda gerçekleştirilen ve 16 isteklinin katıldığı başvuru konusu ihalede 07.01.2025 tarihli kesinleşen ihale kararına göre; ihalede teklifi sınır değer altında kalan başvuru sahibi Danyal Yapı İnşaat Enerji Danışmanlık Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi-Yıldızsoy Yapı İnşaat Malzemeleri Madencilik Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi İş Ortaklığının aşırı düşük teklif açıklamaları uygun bulunmadığından, Mavitepe İnşaat Anonim Şirketi tarafından da açıklamada bulunulmadığından söz konusu tekliflerin reddedildiği, ihalenin, teklifi sınır değer üzerinde olan Ensar İnşaat Ticaret Limited Şirketi üzerinde bırakıldığı, Maktaş Tarım Ürünleri Elektrik Üretim Pazarlama İnşaat Gıda Petrol Sanayi Ticaret Anonim Şirketi- Akçadağ Global İnşaat Taahhüt Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi İş Ortaklığının ise ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak belirlendiği görülmüştür. Başvuru sahibi tarafından, idarenin 20.12.2024 tarihli aşırı düşük teklif açıklama talep yazısına yönelik olarak 27.12.2024 tarihinde şikayet başvurusunda bulunulduğu, bu arada, yine aynı tarihte aşırı düşük teklif açıklamalarının sunulduğu, 27.12.2024 tarihli şikayete idare tarafından verilen cevap üzerine de itirazen şikayet başvurusunda bulunulduğu anlaşılmaktadır.

İdare tarafından, aşırı düşük teklif sunduğu tespit edilen isteklilere gönderilen 20.12.2024 tarihli yazı ekinde, inşaat, elektrik ve makine iş gruplarında açıklama istenilen iş kalemleri listeleri ile açıklama istenilecek analiz girdileri ve açıklama istenilmeyecek analiz girdileri listelerine ve kazı ve moloz nakline ilişkin nakliye cetveline yer verildiği, ekli analiz formatının ise Kamu İhale Genel Tebliğinde yer alan örnek olduğu [(Ek-Y.2)] görülmüştür.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45’inci maddesinde yer alan açıklamalar gereğince; ihale dokümanında aşırı düşük teklif sorgulaması yapılacağına ilişkin düzenleme yapılan ihalelerde idare tarafından “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” kullanılarak yaklaşık maliyetin % 80’lik kısmına giren iş kalemleri/gruplarının belirlenmesi, sıralı listeye göre, tutarlarının yaklaşık maliyete oranlarının kümülatif toplamı % 80 oranına kadar olan iş kalemleri/grupları ile kümülatif toplama eklendiğinde % 80 oranının aşılmasına neden olan iş kalemi/grubunun, sorgulamaya tabi tutulacak olan iş kalemleri/grupları olarak belirlenmesi, sorgulamaya tabi tutulacak olan her bir iş kalemi/grubu için oluşturulan “sıralı analiz girdileri listesi” kullanılarak tutarı kâr ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit ve bu tutarın altında olan analiz girdilerinin tespit edilmesi, tutarı, kâr ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olması nedeniyle sorgulamaya tabi tutulmayacak analiz girdilerinin tutarlarının kümülatif toplamının kâr ve genel gider hariç analiz toplamının %15’ini aşması durumunda en küçük tutardan itibaren kümülatif toplamda % 15’lik tutarın aşılmasına neden olan analiz girdisinin belirlenmesi, bedeli bu girdinin tutarından daha az olan girdiler için açıklama istenilmemesi gerektiği, öte yandan, analizlerdeki işçilik girdisi tutarları analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olsa dahi bu girdilerin açıklama istenilmeyecek girdiler arasında yer alamayacağı ve idarenin herhangi bir iş kalemi içerisinde açıklama istenilecek analiz girdisi olarak tespit etmiş olduğu bir analiz girdisini nihai olarak açıklama istenilecek analiz girdisi olarak belirlemesi, ayrıca, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanmış ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemleri (paçal iş kalemi) için, bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının ihale dokümanı kapsamında veya aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazı ekinde verilmesi gerektiği anlaşılmaktadır.

Aktarılan mevzuat açıklamaları kapsamında başvuru sahibinin itirazen şikayet dilekçesinde yer alan iddiaları aşağıda incelenmiştir:

a) İnşaat iş kalemleri listesinde yer alan itiraza konu iş kalemleri ile ilgili olarak idare tarafından şikayet başvurusuna verilen cevapta, özetle; “Anılan pozların idarece tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden paçal iş kalemleri olmadığı, ihale dokümanında verilen inşaat yapım işleri özel teknik şartnamesi, çelik işleri teknik şartnamesi ve açıklama istenilen inşaat iş kalemleri listesindeki iş kalemi tanımı kısımları incelendiğinde ilave değişiklik olmadığının, kurum pozlarına atıf yapıldığının görüleceği, dolayısıyla, standart form Ek-Y.2 örnek analiz şablonuna göre açıklama yapılabileceğinin” belirtildiği görülmüştür.

İnceleme kapsamında idare tarafından gönderilen bilgi ve belgelere göre, şikayete konu Özel Statik 01 (Plywood ile düz yüzeyli betonarme kalıbı yapılması) ve Özel Statik 02 (Profil demirlerinden çatı makası yapılması ve yerine konulması) numaralı iş kalemlerine ilişkin analiz hazırlanmadığı, dolayısıyla, bu iş kalemlerinde analiz girdilerinin belli olmadığı tespit edilmiştir. İdare tarafından başvuru sahibinin şikayetine verilen cevap dikkate alınarak Plywood ile düz yüzeyli betonarme kalıbı yapılması iş kaleminin yayımlanmış resmi analizi incelendiğinde (15.180.1003 poz numaralı), analiz kapsamında yer alan ve işçilik niteliğinde olması nedeniyle her durumda açıklanması gereken bir girdi mahiyetindeki kalıp işleri usta yardımcısının idare tarafından istekliye verilen açıklama istenilecek analiz girdileri arasında bulunmadığı anlaşılmıştır. Buna göre, analiz hazırlanmış olsaydı özel ya da paçal iş kalemi olup olmadıkları, dolayısıyla, analiz girdileri ve miktarlarının verilip verilmemesi gerektiği tespit edilebilecek bu iş kalemlerinin, şikayete verilen cevaba göre, sıralı analiz girdilerinin belirlenmesine de etki ettiği görülmüştür.

15.150.1002/A, 15.150.1003/A, 15.150.1007/A, 15.160.1003/A, 15.160.1004/A, 15.341.3002/A, 15.460.1001/A, 43.680.1003/A ve 48.325.2003/A numaralı iş kalemlerinde idare tarafından analizlerin hazırlandığı, söz konusu iş kalemlerine ilişkin olarak yayımlanmış resmi analizlerin sonuna idare tarafından “/A” eklendiği anlaşılmıştır. Örneğin, açıklama istenilen 48.325.2003/A numaralı “Mevcut ahşap, betonarme ya da çelik aşıklar üzerine 0,65 mm kalınlıkta sıcak daldırma galvaniz üzeri boyalı oluklu/trapez sac ile 10 cm kalınlığında taşyünü ısı yalıtımlı ve 11 mm kalınlığında OSB levhalı yerinde kenetli sistem ile çatı örtüsü yapılması” iş kaleminin adının yayımlanmış 48.325.2003 numaralı pozda “Mevcut ahşap, betonarme yada çelik aşıklar üzerine 0,65 mm kalınlıkta sıcak daldırma galvaniz üzeri boyalı oluklu/trapez sac ile 10 cm kalınlığında taşyünü ısı yalıtımlı ve 15 mm kalınlığında OSB levhalı yerinde kenetli sistem ile çatı örtüsü yapılması” olduğu, idare tarafından oluşturulan analizde yer alan “10.310.1101” numaralı girdinin yayımlanmış analizde bulunmadığı, yayımlanmış analizde yer alan “10.310.1191” ve “10.170.1924” girdilerinin ise idare analizinde bulunmadığı görülmüştür. Benzer şekilde, açıklama istenilen 15.341.3002/A numaralı iş kalemi analizi incelendiğinde de, yayımlanmış analizde yer alan “10.330.2501”, “10.330.2404”, “10.330.2505” ve “10.130.9991” girdilerinin idare analizinde bulunmadığı tespit edilmiştir. Dolayısıyla, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş kalemlerinin girdileri ve miktarlarının açıklama talebi yazısı ekinde verilmesi gerekirken idare tarafından Genel Tebliğ eki örnek dışında bir analiz formatının isteklilere verilmediği anlaşılmıştır.

Belirtilen hususlar kapsamında, aşırı düşük teklif açıklamalarının sunulması yönünden olduğu kadar değerlendirilmesi bakımından da taşıdığı önem dikkate alınarak, idare tarafından açıklanması istenilen iş kalemleri listesinde yer alan her bir iş kalemi için analiz girdilerinin temel girdi mertebesinde (en alt düzeyde) belirlenerek açıklama istenilecek analiz girdileri ve açıklama istenilmeyecek analiz girdileri listelerinin Genel Tebliğde yer alan ayrıntılar gözetilerek oluşturulması, ayrıca, açıklama istenilen iş kalemleri arasında bulunan tüm özel veya paçal pozlarda analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının da açıklama istenmesine ilişkin yazı ekinde aşırı düşük teklif sahiplerine verilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

b) Kamu İhale Genel Tebliğinin 45.1.13 üncü maddesinde, teklifi aşırı düşük bulunan isteklilerin yapacakları açıklamada, sorgulamaya konu iş kalemlerine/gruplarına ilişkin analizler ile bu analizlere dayanak teşkil eden bilgi ve belgeleri sunmaları gerektiği belirtilerek analizlere dayanak teşkil eden bilgi ve belgeler sayılmış (fiyat teklifleri, yayımlanmış fiyatlar ve diğer bilgi/belgeler), ayrıca, 45.1.5 ve 45.1.7 inci maddelerde ise analiz sunulması veya fiyat teklifi sunulması gerekmeyen durumlar da belirtilmiş bulunmaktadır. Buna göre, idare tarafından verilen analiz girdileri ve Genel Tebliğin ilgili açıklamaları dikkate alınarak, şikayete konu elektrik tesisatı iş kalemlerine ilişkin açıklama metodunun isteklinin tasarrufunda olduğu anlaşıldığından, söz konusu iddia yerinde bulunmamıştır.

c) İdare tarafından başvuru sahibine verilen açıklama istenilen iş kalemleri listesinin 33 üncü sırasında ince sıva ve derz kumu nakli iş kaleminin, 34 üncü sırasında ise kazı ve moloz nakli iş kaleminin yer aldığı açıklama analiz girdileri listesinin 96, 97 ve 98 inci sıralarının;

96

Nakliye

(A: 1, G: 1.6, Mesafe: 16 KM, F = A x K x (0.0007 x M+0.01) x G)

97

Nakliye

(Mesafe: 50 Mt, F = 0.013 x k x M )

98

Nakliye

Kazı ve Moloz Nakli (A: 1, G: 1, Mesafe: 18 KM, F = A x K x (0.0007 x M+0.01) x G)

TON

şeklinde olduğu, idarenin, başvuru sahibinin “açıklama istenilen analiz girdileri kısmında nakliyelere ait verilen mesafelerin hangi malzemenin nakli ile ilgili olduğunun anlaşılamadığı”na yönelik şikayetine ilişkin cevabında, aşırı düşük teklif açıklama talebi yazısı ekindeki nakliye cetvelinde “kazı ve moloz nakli için 18 km olarak belirtildiğinden iddianın yerinde görülmediği”nin ifade edildiği ve açıklama talep yazısı ekinde yer alan söz konusu nakliye cetvelinin de;

Açıklama İstenen Nakliye Kalemleri / Grupları

İş Kalemi/
Grubu No

İş Kalemi/Grubu Adı

Nakliye Mesafesi

Birimi

Nakliye

Kazı ve Moloz Nakli (A: 1, G: 1, Mesafe: 18 KM, F = A x K x (0.0007 x M+0.01) x G)

18,00

KM

şeklinde olduğu anlaşılmıştır.

İnceleme sürecinde talep edilen ek bilgi ve belgeler kapsamında idare tarafından, “açıklama istenilen analiz girdileri listesinin 97 nci sırasında yer alan girdinin yaklaşık maliyetin hazırlandığı program tarafından sehven yazıldığı, açıklama istenilen iş kalemleri listesinde bulunmadığından dikkate alınmaması gerektiği” belirtilmiştir. İdare tarafından gönderilen aktarmasız analizler incelendiğinde, açıklama istenilen iş kalemleri listesinin 24 üncü sırasında bulunan 37.092/2/A numaralı “Bitkisel Toprağın Temini” iş kaleminin girdileri arasında “(Mesafe: 50 Mt, F = 0.013 x k x M )” olduğu görülmüştür. Belirtilen hususlar dikkate alındığında, 96 sıra numaralı girdinin 33 sıra numaralı iş kalemi ile, 97 sıra numaralı girdinin ise, idare belgelerine göre, 24 numaralı iş kalemi ile ilgili olduğu anlaşılmış olup nakliye mesafelerinin verilmesine yönelik ilgili Genel Tebliğ açıklamaları ile başvuru sahibinin iddiaları çerçevesinde yukarıda “a” kısmında belirtilen durumlar gözetilerek, varsa analiz içeriklerindeki hataların da giderilmesi ve buna göre aşırı düşük teklif sorgulamasının yenilenmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

ç) Başvuru sahibi tarafından sunulan itirazen şikayet dilekçesinde yer alan, mekanik tesisat grubu – elektrik tesisatı – inşaat imalatlarına ait proje ve mahal listeleri ile açıklama istenen iş kalem listeleri arasında çelişki olduğu iddiasının gerekçe ve delilleri ile ortaya konulmadığı, genel ifade içerdiği ve ihalede söz konusu iddianın nihai olarak idare nezdinde ileri sürülebileceği son başvuru tarihi olan 30.12.2024 tarihi itibarıyla belirtilen konuların açıklığa kavuşturulmadığı anlaşılmış olup, herhangi bir bilgi ile aykırılığa ilişkin hususlar belirtilmeden yeniden inceleme veya değerlendirme talebini içeren başvurularda Kurumun ihale komisyonlarının yerine geçip resen inceleme sonucunu doğuracak şekilde işlemleri baştan sona yeniden inceleme yetkisi bulunmadığından, başvuru sahibinin söz konusu iddiasının reddedilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

Ayrıca, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendinde “Başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması halinde, Kurul kararı ile itirazen şikâyet başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesine karar verilir. Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kuruma yazılı talebi üzerine, bu talep tarihini izleyen otuz gün içinde Kurum tarafından itirazen şikâyet başvuru bedelinin iadesi yapılır ve son ödeme tarihine kadar geçen süre için faiz işlemez. Diğer hallerde başvuru bedeli iade edilmez.

Bu fıkranın (1) numaralı bendi uyarınca tahsil edilen bedel hiçbir durumda iade edilmez.” hükmü yer almaktadır.

Aktarılan Kanun hükmüne göre, başvuru sahibinin itirazen şikâyete konu iddialarının tamamında haklı bulunması halinde başvuru bedeli iadesinin söz konusu olabileceği dikkate alındığında, yukarıda yer verilen tespit ve değerlendirmeler neticesinde, başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunmadığı anlaşıldığından başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesi için Kanunun öngördüğü şekilde “başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması” koşulunun gerçekleşmediği, dolayısıyla 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendi hükmü gereğince başvuru bedelinin iadesinin mümkün bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

Sonuç olarak, yukarıda belirtilen mevzuata aykırılıkların düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte olduğu tespit edildiğinden, idare tarafından, mevzuata uygun bir şekilde, aşırı düşük teklif açıklama istemi kapsamında gerekli belgelerin hazırlanıp ilgili isteklilerden tekrar aşırı düşük teklif açıklaması istenilmesi ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun'un 65'inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen otuz gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun'un 54'üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,

Oybirliği ile karar verildi.