Danıştay 10. Daire Başkanlığı'nin 2023/8268 Sayılı Kararı

Soorgla

Danıştay 10. Daire Başkanlığı 2019/7249 E. , 2023/8268 K.

"İçtihat Metni"

T.C.

D A N I Ş T A Y

ONUNCU DAİRE

Esas No : 2019/7249

Karar No : 2023/8268

DAVACILAR : 1-… Eczacılar Odası

2. …

VEKİLİ : Av. …

DAVALILAR : 1- … Bakanlığı / ANKARA

VEKİLİ : Huk. Müş. …

2. … Kurumu

VEKİLİ : Av. …

3. … Başkanlığı / ..

VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU : Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu'nun ... tarihli ve E.... sayılı Makam Oluru ile yürürlüğe giren Yardımcı Eczacı Yerleştirilmesi ve Çalıştırılmasına Dair Usul ve Esaslar ile bu işlemin dayanağı olan, 12/04/2014 tarih ve 28970 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Yönetmeliğin 16. maddesinin 4. fıkrasının (c) bendinde yer alan "Kurumca belirlenen limitin üzerinde olan eczaneler, kendilerine başvurulması halinde yardımcı eczacı çalıştırmak zorundadır." cümlesi ile (d) ve (e) bentlerinin iptali istenilmektedir.

DAVACILARIN İDDİALARI : Davacılar tarafından, öncelikle dava konusu düzenlemenin dayanağı olan 6197 sayılı Kanun’un 48. maddesinde, Kanun hükümlerini, Sağlık ve Adalet Bakanlarının yürüteceğine ilişkin kurala yer verildiği, bu Kanun hükmüne göre, Yönetmeliğin Sağlık Bakanlığı tarafından ancak Adalet Bakanlığı ile koordine edilerek çıkarılmasının gerekli olduğu, davalı Kuruma Yönetmelik çıkarma yetkisinin verilmediği, yine dayanak 663 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin mülga hale geldiği, dolayısıyla dava konusu düzenlemelerin kanunî dayanak ve yetki unsuru yönünden hukuka aykırı olduğu; 6197 sayılı Kanun’un 5. maddesinde, serbest eczane açmak veya serbest eczanelerde mesul müdür olarak çalışmak isteyen bir eczacının, en az bir yıl müddetle hizmet sözleşmesine bağlı olarak mesul müdür eczacı ile birlikte serbest eczanelerde yardımcı eczacı olarak çalışmak zorunda olduğunun kurala bağlandığı; Kanunda düzenlenen tek zorunluluğun serbest eczane açmak isteyenlerin bir yıl süre ile yardımcı eczacılık yapmalarına ilişkin zorunluluk olduğu, eczanelerin ise yardımcı eczacı çalıştırmasına yönelik bir zorunluluğunun bulunmadığı; dava konusu Yönetmeliğin 16. maddesinin 4. fıkrasının (c) bendinde, Kurumca belirlenen limitin üzerinde olan eczanelerin, kendilerine başvurulması hâlinde yardımcı eczacı çalıştırmak zorunda olduğu kuralının yer aldığı, anılan Yönetmelik ve normlar hiyerarşisinde daha altta olan adsız düzenleyici idari işlem ile, eczanelere Kanunda yer almayan emredici bir yükümlülük getirildiği, idarenin düzenleyici işlem yapmasının kaynağının Anayasa ve kanunlara dayandığı, dayanağı Anayasa ve yasa olmayan bir yetkinin kural olarak idare tarafından kullanılamayacağı, bu yönüyle düzenlemenin açıkça normlar hiyerarşisine aykırı olduğu; anılan Yönetmelikte, yardımcı eczacı çalıştırma zorunluluğu olan eczaneler için herhangi bir rakamsal ölçütün bulunmadığı, her yılın nisan ayında Türk Eczacıları Birliği tarafından, eczanelerin yıllık satış hasılat durumları ile yıllık karşılanan reçete adetlerine göre dağılımlarının Kuruma ve ilgili eczacı odasına bildirileceği, Kurumca belirlenen limitin üzerinde olan eczanelerin, kendilerine başvurulması hâlinde yardımcı eczacı çalıştırmak zorunda olduğu düzenlemesine yer verildiği; Usul ve Esaslarda ise yardımcı eczacı çalıştırmak için eczanenin “KDV hariç en az 2.300.000 TL yıllık satış hasılatı” olması kriterinin belirlendiği, “reçete sayısı” kriterine hiç yer verilmediği, eczanenin farmakolojik faaliyetlerinin genişliği konusunda fikir oluşturmaya imkan vermesi yanında yardımcı eczacının mesleki açıdan yetişmesi konusunda yeterli faaliyetin icra edilip edilmediğine ilişkin muhakeme yapılmasına olanak tanıması açısından reçete sayısının önemli bir kriter olduğu, bu yönüyle Usul ve Esasların Yönetmeliğe, Yönetmeliğin ise Kanuna aykırı olduğu; dava konusu düzenlemelerde temel olarak ciro kriterinin esas alındığı, ciroların değişkenlik gösterdiği, sadece ilaç satışı ile ilgili olmadığı, ciroların önemli oranda, eczanelerde satışı yapılan ancak ilaç olmayan malların satışına endeksli olduğu, yardımcı eczacının arzulanan seviyede yetişmesinde ilaç ve ilaç benzeri ürünlerle ilgilenmesinin gerektiği, ticari değer taşıyan ancak farmakoloji kapsamı dışındaki malların satışının bir eczacının yetişmesine katkısının olabileceğini iddia etmenin ortalama hayat tecrübesi ile çeliştiği, bu yönüyle düzenlemelerin, kamu yararı açısından da hukuka aykırı olduğu; düzenlemenin eczane mâliyetlerini yükselttiği, ikinci eczacı ve yardımcı eczacı çalıştırılması ile mevcut çalışanların da işini kaybedeceği; Kanun ve Yönetmeliğin, Anayasaya aykırı olduğu; eczacıların aynı zamanda tacir olduğu ve çalışma özgürlüğüne müdahale edildiği; ikinci eczacı ile yardımcı eczacıya ödenecek ücretin asgari miktarının belirlenmesinin de sözleşme serbestisine aykırılık teşkil ettiği, sadece istihdamı artırmak için belirli bir ücret ödenmesinde kamu yararının bulunmadığı; dava konusu düzenlemelerin Anayasaya, kamu yararına ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

DAVALILARIN SAVUNMALARI : Davalılardan Sağlık Bakanlığı ve Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu tarafından, 6197 sayılı Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanun ve 663 sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile düzenleme hususunda yetkili oldukları; 6197 sayılı Kanun'un 5. maddesi ile eczacılık hizmetinin yetkin kişilerce yürütülmesi ve halkın eczacılık hizmetinden daha etkin faydalanmasının sağlanması amacıyla, serbest eczane açabilmek için en az bir yıl süre ile yardımcı eczacılık yapılması zorunluluğunun getirildiği, hastane eczanelerinde veya ikinci eczacı olarak serbest eczanelerde en az bir yıl süreyle çalışan eczacıların ilaveten yardımcı eczacılık yapmasına lüzum olmadığının öngörüldüğü, buna ilaveten, yardımcı eczacılık uygulamasının usulüne uygun ve aktif olarak yürütülmesinin sağlanması maksadıyla denetimlerde yardımcı eczacının görevi başında mazeretsiz olarak üç kez bulunmadığının tespiti halinde çalışma süresinin kabul edilmeyeceği düzenlenmesine yer verildiği; anılan Kanun’un geçici 3. maddesinde de, bu maddenin yürürlüğe girdiği takvim yılı olan 2012 yılında eczacılık yapma hakkını haiz eczacılar ile eczacılık fakültelerinde okumakta olan ve okumaya hak kazanmış bulunanların serbest eczane açabilmek için yardımcı eczacılık yapmasına gerek olmadığı hükmüne yer verilmek suretiyle kazanılmış hakların korunması ve hukuki belirlilik ilkesinin sağlanmasının amaçlandığı; eczanelerde hizmet sunumu ve eczacı istihdamını arttırmak ve yeni mezun eczacıların eczane açmadan önce eczane hakkında bilgi ve mesleki deneyim edinmelerini sağlamak amacı ile Kanuna "yardımcı eczacı" kavramı getirildiği, dava konusu Yönetmelik ile Usul ve Esasların da Kanun hükümleri doğrultusunda ve Kanun ile çizilen çerçeve içinde hazırlanmış olduğu; kişilerin mevzuat gereği yükümlülüklerini yerine getirmesi için Kanunun verdiği yetkiye dayanılarak idari yaptırımlar öngörülmesinde usul ve yasaya aykırılık olmadığı; 6197 sayılı Kanunun 5. maddesinin son fıkrasında yardımcı eczacı çalıştırılmasına ilişkin usul ve esasların Sağlık Bakanlığı tarafından belirleneceğinin açıkça hükme bağlandığı ve söz konusu hüküm de yardımcı eczacı çalıştırmanın “zorunluluk” olarak addedildiği; dava konusu düzenlemelerin dayanağını oluşturan 6197 sayılı Kanunun ilgili hükümlerinin iptali için Anayasa Mahkemesine itiraz edildiği ve Anayasa Mahkemesinin 31/05/2017 tarihli ve E.2016/154-K.2017/106 sayılı kararı ile sadece ikinci eczacılığa değil yardımcı eczacılığa ilişkin de değerlendirmelere yer verilerek, ilgili Kanun hükümlerinin Anayasaya aykırı olmadığına hükmedildiği, Yönetmelik maddelerinin iptali yönünden açılan davalarda ise, Danıştay Onbeşinci Dairesinin muhtelif kararları ile söz konusu davaların reddine karar verildiği; eczanelerin ticari bir işletme olması yanında bu yerlerde kamu hizmetinin de verildiği dikkate alındığında hastalara yönelik hizmet kalitesini arttırmak ve eczacı istihdamının ve eczacının deneyim kazanmasının sağlanması için getirilen düzenlemede hukuka aykırılık bulunmadığı; dava konusu Yönetmelik ve Usul ve Esaslar ile Kurumca belirlenen limitin üzerinde olan eczanelerin, kendilerine başvurulması hâlinde yardımcı eczacı çalıştırmak zorunda olduğu, bahsi geçen kriterin, Yardımcı Eczacı Yerleştirilmesi ve Çalıştırılmasına Usul ve Esasların 6. maddesinde, “KDV hariç en az 2.300.000 TL yıllık satış hasılat” olarak belirlendiği, yardımcı eczacı çalıştırmak zorunda olan eczaneler belirlenirken ölçülülük ilkesine uygun hareket edildiği, öte yandan, idarenin görev alanına giren konularda standart belirleyebileceği, denetim yetkisinin olduğu ve bu alanda idari tedbir belirleme yetkisinin bulunduğu; anılan düzenlemelerin kamu yararı ve hizmet gereklerine, üst hukuk normlarına ve hukuka uygun olduğu savunulmaktadır.

Davalı Türk Eczacıları Birliği tarafından, dava konusu düzenlemelerin hukuka uygun olduğu savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …

DÜŞÜNCESİ : Davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …

DÜŞÜNCESİ : Dava; 12/04/2014 tarih ve 28970 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Yönetmeliğin 16. maddesinin 4. fıkrasının (c) bendinde yer alan, "Kurumca belirlenen limitin üzerinde olan eczaneler, kendilerine başvurulması halinde yardımcı eczacı çalıştırmak zorundadır." cümlesi ile (d) ve (e) bentlerinin, Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu tarafından yayımlanan ve 27/12/2008 tarihli ve E.... sayılı Makam Oluru ile yürürlüğe giren Yardımcı Eczacı Yerleştirilmesi ve Çalıştırılmasına Dair Usul ve Esaslar'ın iptali istemiyle açılmıştır.

663 sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 2. Maddesinin ikinci fıkrasının (d) bendinde "Sağlık hizmetlerinde kullanılan ilaçlar, özel ürünler, ulusal ve uluslararası kontrole tâbi maddeler, ilaç üretiminde kullanılan etken ve yardımcı maddeler, kozmetikler ve tıbbî cihazların güvenli ve kaliteli bir şekilde piyasada bulunması, halka ulaştırılması ve fiyatlarının belirlenmesi" Bakanlığın görevleri arasında sayılmış, aynı KHK'nın 27. Maddesinin 1. fıkrası ile Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Bakanlığın bağlı kuruluşu olarak teşekkül ettirilmiş olup, aynı maddenin 2. fıkrasının (a) bendinde, "Görev alanına giren ürünlerin ruhsatlandırılması, üretimi, depolanması, satışı, ithalatı, ihracatı, piyasaya arzı, dağıtımı, hizmete sunulması, toplatılması ve kullanımları ile ilgili kural ve standartları belirlemek, bu faaliyetleri yürütecek kamu ve özel hukuk tüzel kişileri ile gerçek kişilere izin vermek, ruhsatlandırmak, denetlemek ve gerektiğinde yaptırım uygulamak, laboratuvar analizlerini yapmak veya yaptırmak." anılan kurumun görev ve yetkileri arasında sayılmıştır.

6197 sayılı Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanun'un 6308 sayılı Kanunla değişik 5. maddesinde de, Serbest eczaneler, eczacılık yapma hakkını haiz bir eczacının sahip ve mesul müdürlüğünde yönetmelikte belirlenen belgelerle il sağlık müdürlüğünce düzenlenmiş ve valilikçe onaylanmış bir ruhsatname ile açılacağı, serbest eczanelerde, reçete sayısı ve/veya ciro gibi kriterlere göre belirlenen sayıda ikinci eczacı çalıştırılmasının zorunlu olduğu, serbest eczane açmak veya serbest eczanelerde mesul müdür olarak çalışmak isteyen bir eczacının, en az bir yıl müddetle hizmet sözleşmesine bağlı olarak mesul müdür eczacı ile birlikte serbest eczanelerde yardımcı eczacı olarak çalışmak zorunda olduğu, hastane eczanelerinde veya ikinci eczacı olarak serbest eczanelerde en az bir yıl süre ile çalışanların, yardımcı eczacı olarak çalışma şartını yerine getirmiş sayılacağı. yardımcı eczacıların, il sağlık müdürlüğü ve/veya bölge eczacı odalarının denetimlerinde üç kez eczanede görevi başında mazeretsiz olarak bulunmadığının tespiti hâlinde çalışma süresinin kabul edilmeyeceği, yardımcı eczacılara asgari ücretin bir buçuk katından, ikinci eczacılara da asgari ücretin üç katından aşağı olmamak üzere taraflarca belirlenecek ücretin ödeneceği, yardımcı eczacı ve ikinci eczacı çalıştırılması ile ilgili usul ve esasların Türk Eczacıları Birliğinin görüşü alınarak Sağlık Bakanlığınca belirleneceği kuralına yer verilmiştir.

6197 sayılı Kanunun 5, 20 ve geçici 4'üncü maddesi ile 663 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 40'ncı maddesine dayanılarak, eczacıların görev, yetki ve sorumluluklarının belirlenmesi, eczanelerin açılması, işletilmesi, nakli, devri ve kapanması ile eczanelerin özellikleri ve eczacılık hizmetlerinin yürütülmesine dair usul ve esasları düzenlemek üzere çıkarılan Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Yönetmeliğin 16'ncı maddesinin (4). fıkrasında," Yardımcı eczacı çalıştırılmasına ilişkin usûl ve esaslar aşağıda belirtilmiştir:

a) Yardımcı eczacı olarak çalışmak isteyen eczacı çalışabileceği eczaneyi kendisinin belirlemesi hâlinde öncelik tanınır.

b) Yardımcı eczacı olarak çalışmak isteyen eczacı çalışacağı eczaneyi kendisinin bulamaması hâlinde bölge eczacı odasına başvurur. Eczacı odası müracaat sırasını dikkate almak suretiyle (c) bendindeki bilgiler ışığında gerekli değerlendirmelerde bulunarak yerleştirmeyi yapar ve il sağlık müdürlüğüne bildirir.

c) Her yılın nisan ayında Türk Eczacıları Birliği tarafından eczanelerin, yıllık satış hasılat durumları ile yıllık karşılanan reçete adetlerine göre dağılımları Kuruma ve ilgili eczacı odasına bildirilir. Kurumca belirlenen limitin üzerinde olan eczaneler, kendilerine başvurulması hâlinde yardımcı eczacı çalıştırmak zorundadır. Aynı eczane için birden fazla yardımcı eczacı müracaatında eczane sahibi tarafından tercih hakkı kullanılır.

ç) Eczacı, yardımcı eczacıyı otuz gün içerisinde işe başlatır ve il sağlık müdürlüğüne bildirir.

d) Yardımcı eczacı çalıştırma konusunda kriterleri tutan ancak bundan imtina eden eczacı, il sağlık müdürlüğü tarafından uyarılır ve eczacıya otuz gün süre verilir.

e) Uyarıya rağmen yükümlülüğünü yerine getirmeyen eczacının eczane ruhsatı otuz gün süre ile askıya alınır." hükmü (5). fıkrasında da, "Yardımcı eczacılara asgari ücretin bir buçuk katından, ikinci eczacılara da asgari ücretin üç katından aşağı olmamak üzere taraflarca belirlenecek ücret ödenir." hükmü yer almıştır.

4 Sayılı Bakanlıklara Bağlı, İlgili, İlişkili Kurum ve Kuruluşlar ile Diğer Kurum ve Kuruluşların Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin 508 inci ve 796 ncı maddeleri, 6197 sayılı Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanun ile 12/04/2014 tarihli ve 28970 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Yönetmelik’e dayanılarak hazırlanan Yardımcı Eczacı Yerleştirilmesi Ve Çalıştırılmasına Dair Usul Ve Esasların Amaç başlıklı 1. maddesinde," (1) Bu Usûl ve Esasların amacı, 2013 ve daha sonraki yıllarda eczacılık fakültesinde okumaya hak kazanmış olup mezun olduktan sonra serbest eczane açmak veya serbest eczanelerde mesul müdür olarak çalışmak için en az bir yıl müddetle hizmet sözleşmesine bağlı olarak mesul müdür eczacı ile birlikte serbest eczanelerde veya hastane eczanelerinde çalışacak yardımcı eczacılar ile ilgili iş ve işlemlere ilişkin usûl ve esasların belirlenmesidir." hükmü, Kapsam başlıklı 2. maddesinde," (1) Bu Usûl ve Esaslar; yardımcı eczacıları ve yardımcı eczacı olarak çalışılacak serbest eczaneleri, eczacı olarak çalışılan sürenin yardımcı eczacılık süresinden sayılacağı hastane eczanelerini ve serbest eczaneleri kapsar." hükmüne yer verilmiş; 4. Maddesinde tanımlara yer verilmiş,Yardımcı eczacılık ile ilgili genel hususlar başlıklı 5. Maddesinde, " (1) Yardımcı eczacılık yapma zorunluluğu olan ve hastane eczanelerinde veya ikinci eczacı olarak serbest eczanelerde en az bir yıl süre ile çalışan eczacılar, yardımcı eczacı olarak çalışma şartını yerine getirmiş sayılır.

(2) Yardımcı eczacılık yapma zorunluluğu olan eczacıların ikinci eczacı olarak çalıştırılması durumunda; kendilerine Kanun’da ikinci eczacı için belirtilen ücretten aşağı olmamak üzere eczane sahibi ve ikinci eczacı arasında yapılacak sözleşme ile belirlenecek ücret ödenir.

(3) Yardımcı eczacılara verilecek ücret; Kanun’da yardımcı eczacı için belirtilen ücretten aşağı olmamak üzere eczane sahibi veya mesul müdürü ile yardımcı eczacı arasında yapılacak sözleşme ile belirlenir.

(4) Yardımcı eczacılık yapma zorunluğu olan ve bir yıllık yardımcı eczacılık süresini tamamlamayan eczacılar; çalıştıkları serbest eczane dâhil olmak üzere hiçbir serbest eczanede mesul müdürlük yapamaz.

(5) Askerliğini hastane eczanesinde yapan eczacılık fakültesi mezunlarının eczacı olarak hastane eczanesinde çalıştıkları süre; belgelendirilmesi koşulu ile yardımcı eczacılık yapılması için gereken süreden sayılır.

(6) Vereseli eczaneler bakımından, 2013 yılı ve sonrasında eczacılık fakültesinde okumaya hak kazanan varis, eczacılık fakültesinden mezuniyeti akabinde yardımcı eczacılığını tamamlamak zorundadır. Yardımcı eczacılık sırasında geçen süre eczacılık tahsilini bitirinceye kadar geçen süre olarak kabul edilir. Kişinin, yardımcı eczacılığını cirosuna bakılmaksızın varisi olduğu eczanede, eczane mesul müdürünün sorumluluğunda çalışarak tamamlaması esastır. Ancak kendisi bulmak koşulu ile bir başka eczanede de yardımcı eczacılık yapabilir.

(7) Eczane açmak üzere Eczacı Yerleştirme Sistemi’ne başvuru yapan ve toplam bir (1) yıllık yardımcı eczacılığını tamamlayan eczacıların yerleştirme puanı hesaplanırken toplam hizmet puanı ile meslekte geçirilen yıl sayısı toplanarak yerleştirme puanı verilir. 6197 sayılı Kanun’un 5’inci maddesi hükmü gereği ilçelerin sosyoekonomik gelişmişlik sıralaması dikkate alınarak verilen katsayı ile hizmet gösterilen sürenin çarpımından elde edilen sonuç hizmet puanı olarak adlandırılır. Yardımcı eczacı birden fazla ilçede çalışmış ise hizmet puanları toplanır. Hizmet puanı hesaplanırken ilçe katsayısı, doktora yapmış olanlar için dörtte bir oranında artırılarak uygulanır.

(8) Yardımcı eczacılara verilen her türlü izin, mazereti de belirtilerek, personel kayıt defterine kaydedilir. Bir iş günü ve üzerindeki izinler, eczane sahibi veya mesul müdürü tarafından 24 saat içerisinde il sağlık müdürlüğüne yazılı olarak bildirilir.

(9) İl sağlık müdürlüğü tarafından yapılan serbest eczane ve hastane eczanesi denetimlerinde yardımcı eczacının/yardımcı eczacılığını tamamlamamış eczacının eczanede mazeretsiz olarak bulunmadığının tespiti halinde ilgili eczane daha sık denetlenir. Bölge eczacı odalarının denetimlerinde yardımcı eczacının görev yaptığı serbest eczanede mazeretsiz olarak bulunmadığının tespiti halinde ilgili eczane daha sık denetlenir. Yardımcı eczacının yapılan denetimlerde toplam üç kez eczanede görevi başında mazeretsiz olarak bulunmadığının tespiti hâlinde üçüncü tespit tarihine kadar çalıştığı süreler çalışma süresi hesaplamasına dâhil edilmez. Bu durumdaki yardımcı eczacıların üçüncü tespitten sonra bir yıl daha kendisi bulmak koşulu ile çalışarak yardımcı eczacılık süresini tamamlaması zorunludur.

(10) Kurumca belirlenen limitin üzerinde ciroya sahip olan eczaneler, bu Usûl ve Esaslar ve ilgili mevzuatta belirtilen usûl ve esaslar çerçevesinde yardımcı eczacı çalıştırmak zorundadır. Yardımcı eczacı çalıştırma konusunda kriterleri tutan ancak bundan imtina eden eczacı, il sağlık müdürlüğü tarafından uyarılır ve eczacıya otuz gün süre verilir. Uyarıya rağmen yükümlülüğünü yerine getirmeyen eczacının eczane ruhsatı otuz gün süre ile askıya alınır.

(11) Yardımcı eczacılığını tamamlayan eczacılar mevzuatta öngörülen koşullarda serbest eczane açabilirler veya serbest eczanelerde mesul müdürlük yapabilirler.

(12) Yardımcı eczacılığını tamamlamış eczacıya; serbest eczaneler ve özel hastane eczanelerinde çalıştığı süreyi gösterir müdürlük kayıtları, kamuya ait hastane eczaneleri ile askerlik hizmetini yaptığı hastane eczanelerinde çalıştığı süreyi gösterir ilgili kurumdan alacağı belge ve çalıştığı bu süreleri gösterir SGK hizmet dökümü belgesine istinaden; yardımcı eczacılık süresinin tamamlandığına dair resmi yazı, ilgili il sağlık müdürlüğünce düzenlenerek verilir. Söz konusu resmi yazı veya örneği Eczacı Yerleştirme Sistemindeki başvurularda Kullanılır."hükmü; Yardımcı eczacı çalıştırması zorunlu eczanelere ilişkin ciro limitinin Kurum tarafından belirlenmesine ilişkin usûl ve esaslar başlıklı 6. maddesinde," (1) Kendi isteği ile veya reçete/ciro kriterine tabi olarak ikinci eczacı çalıştıran eczaneler ile yardımcı eczacı çalıştıran eczaneler ve bu Usûl ve Esasların 5 inci maddesinin altıncı fıkrası uyarınca mesul müdürle birlikte çalışan eczane sahipleri; bu kişilere ilaveten yardımcı eczacı çalıştırmak zorunda değildir.

(2) Eczanelere ait KDV hariç satış hasılatı tutarlarına göre en yüksek cirolu eczaneden başlanarak en düşük cirolu eczaneye doğru ciro bazlı eczane listesi Eczacı Bilgi Sisteminde oluşturulur. Bu listeden bu maddenin birinci fıkrasında yer alan şartları haiz eczaneler hariç olmak üzere listenin en üstünden başlanmak suretiyle bu Usûl ve Esasların 7 nci maddesinde belirtildiği şekilde yardımcı eczacı yerleştirme işlemi yapılır. Yardımcı eczacı yerleştirmesi yapıldığında yardımcı eczacı çalıştırmak zorunda olan eczanelerin en az 2.300.000 TL KDV hariç yıllık satış hasılatı olmalıdır. Belirlenen bu miktar yerleştirmeye esas alt limittir.

(3) Belirlenen alt limit her yıl Kurum tarafından güncellenir ve Türk Eczacıları Birliğine Bildirilir." hükmü; Yardımcı eczacı çalıştırılmasına ilişkin usûl ve esaslar başlıklı 7. maddesinde," (1) Yardımcı eczacı olarak çalışmak isteyen eczacının çalışabileceği eczaneyi kendisinin belirlemesi hâlinde;

a) Yardımcı eczacılık yapmak isteyen eczacı, ekinde mesul müdür eczacının onayını içerir dilekçe ile ilgili bölge eczacı odasına müracaat eder.

b) Yardımcı eczacılığını yapmak isteyen eczacıyla ilgili bölge eczacı odası tarafından; il sağlık müdürlüğünce gerçekleştirilecek işlemlerde kullanılmak üzere çalışacağı eczaneye dair (eczane adı, eczane adresi, eczane sahip ve mesul müdürünün adı soyadı) bilgileri içerir belge, oda kayıt belgesi, sanat icrasından men cezası olmadığına dair belge ve mesul müdür eczacının onayını içerir dilekçenin oda onaylı sureti en geç 5 (beş) iş günü içerisinde verilir.

c) İlgili bölge eczacı odasınca yerleştirilmesi uygun bulunan eczacı, eczacı odası tarafından verilen belgelerle birlikte aşağıda yer alan belgeleri de il sağlık müdürlüğüne ibraz eder.

1) T.C. Kimlik Numarası beyanı,

2) Diplomanın/mezuniyet belgesinin il sağlık müdürlüğünce onaylı sureti,

3) Eczacılık yapmasına mâni mahkumiyetinin bulunmadığına dair yazılı beyanı,

4) Mesleki faaliyetlerini içerir özgeçmiş,

5) Mesleğini yapmayı engelleyecek bir hastalığı bulunmadığına dair sağlık raporu ile mesleğini yapmayı engelleyecek derecede iki gözünün görmekten mahrum olmadığına dair uzman hekim raporu,

6) İki (2) adet vesikalık fotoğraf,

7) Yardımcı eczacı daha önce başka bir işte çalışmışsa o işten ayrıldığını kanıtlayan belge.

ç) İlgili il sağlık müdürlüğü tarafından başvurusu uygun bulunan yardımcı eczacıya ve yardımcı eczacı çalıştıracak eczanenin mesul müdürüne yardımcı eczacının yardımcı eczacılığının başladığına dair tebligat yapılır ve aynı zamanda ilgili bölge eczacı odasına da bilgi verilir. Yardımcı eczacıların çalışma sürelerini gösterir kayıtları il sağlık müdürlükleri tarafından elektronik ortamda tutulur. Aynı eczane için birden fazla yardımcı eczacı müracaatında eczane sahibi tarafından tercih hakkı kullanılabilir.

(2) Yardımcı eczacı olarak çalışmak isteyen eczacı çalışacağı eczaneyi kendisinin bulamaması

halinde;

a) Yardımcı eczacı olarak çalışmak isteyen eczacı ilan edilen başvuru süresinde herhangi bir bölge eczacı odasına diploma veya geçici mezuniyet belgesi ile başvurur. Bölge eczacı odaları başvuru sahibi yardımcı eczacıları, Türk Eczacıları Birliği tarafından yardımcı eczacı başvuru ve yerleştirme işlemlerinin yürütülebilmesi için Eczacı Bilgi Sistemine kayıt eder. Bölge Eczacı Odası Eczacı Bilgi Sisteminden alınan kullanıcı adı ve şifresini başvuru sahibine verir. Başvuru sahibi belirlenen başvuru süresi içinde Eczacı Bilgi Sistemi üzerinden, çalışmak istediği illere ait tercih sıralamasını belirtir. En fazla on ile ait tercih yapılabilir. Ayrıca “tercihlerime yerleşememem durumunda sistem tarafından yapılacak yerleştirmeyi kabul ediyorum” seçeneğinin seçilmesine imkan tanınır.

b) Türk Eczacıları Birliği tarafından belirlenen başvuru süresi içerisinde başvuru sahibi Eczacı Bilgi Sistemine tercihlerini içeren başvuruyu yapar. Başvurunun sisteme kaydedildiği tarihte; sistem tarafından, yerleştirme işlemi için kullanılacak olan müracaat sırasına esas teşkil eden bilgiler başvuru sahibine verilir. Eczacı Bilgi Sistemi Kurumca belirlenen limitin üzerinde olan eczanelere, müracaat sırasını dikkate alarak başvuru sahiplerinin birinci tercihlerindeki illere göre bölge eczacı odası bazında yerleştirmeyi yapar. Birinci tercihlere göre yapılan yerleştirme işlemi sırasında ilgili bölge eczacı odası sorumluluk alanında olan tercih edilen ilde yerleştirme işlemi yapılabilecek eczane kalmaması durumunda o ile yerleştirme yapılamaz. Bu durumdaki başvuru sahipleri ikinci tercih ettiği ildeki boş eczane kontenjanlarına müracaat sırası dikkate alınarak yerleştirilir. Bu yerleştirme sırasında da ilgili bölge eczacı odası sorumluluk alanında olan tercih edilen ilde yerleştirme işlemi yapılabilecek eczane kalmaması durumunda sonraki tercihlerine göre yerleştirme işlemi aynı usûlle tekrarlanır. Tercih edilen yerlere yerleştirme yapılamaması durumunda eczacının talebi doğrultusunda boş kontenjanlara yerleştirmesi sistem tarafından yapılır.

c) Yerleştirme sonucu Eczacı Bilgi Sistemi aracılığıyla ilan edilir ve ilgili Bölge Eczacı Odalarına bildirilir. Eczacı odalarınca; yardımcı eczacıya, ilgili il sağlık müdürlüğüne ve yardımcı eczacı çalıştıracak eczacıya yerleştirme sonucu bildirilir.

ç) İlgili bölge eczacı odası tarafından yardımcı eczacılığını yapmak isteyen eczacıya; il sağlık müdürlüğünce gerçekleştirilecek işlemlerde kullanılmak üzere çalışacağı eczaneye dair (eczane adı, eczane adresi, eczane sahip ve mesul müdürünün adı soyadı) bilgileri içerir belge, oda kayıt belgesi, sanat icrasından men cezası olmadığına dair belge en geç 5 (beş) iş günü içerisinde verilir.

d) İlgili bölge eczacı odasınca yerleştirilmesi uygun bulunan yardımcı eczacı, bölge eczacı odası tarafından verilen belgelerle birlikte aşağıda yer alan belgeleri de il sağlık müdürlüğüne ibraz eder.

1) T.C. Kimlik Numarasını beyanı

2) Diplomanın/mezuniyet belgesinin il sağlık müdürlüğünce onaylı sureti,

3) Eczacılık yapmasına mâni mahkumiyetinin bulunmadığına dair yazılı beyanı,

4) Mesleki faaliyetlerini içerir özgeçmiş,

6) İki(2) adet vesikalık fotoğraf,

7) Yardımcı eczacı daha önce başka bir işte çalışmışsa o işten ayrıldığını kanıtlayan belge.

e) İlgili il sağlık müdürlüğü tarafından başvurusu uygun bulunan yardımcı eczacıya ve yardımcı eczacı çalıştıracak eczane mesul müdürüne gerekli tebligatlar yapılır. Yardımcı eczacıların çalışma sürelerini gösterir kayıtları il sağlık müdürlükleri tarafından elektronik ortamda tutulur.

f) Mesul müdür, il sağlık müdürlüğünce yapılan tebligattan itibaren yardımcı eczacıyı en geç 30 (otuz) gün içerisinde işe başlatır ve yardımcı eczacıyı işe başlattığını il sağlık müdürlüğüne bildirir. İl sağlık müdürlüğü tarafından yardımcı eczacıya ait işe başlangıç tarihi olarak; mesul müdürün yardımcı eczacıyı işe başlattığını il sağlık müdürlüğüne bildirdiği tarih esas alınır. Yardımcı eczacıların çalışma sürelerini gösterir kayıtları il sağlık müdürlükleri tarafından elektronik ortamda tutulur. İl sağlık müdürlüğünce yapılan tebligat tarihinden itibaren 30 (otuz) günlük süre içerisinde yardımcı eczacıyı çalıştırmaktan imtina eden mesul müdür yazılı olarak uyarılır ve yardımcı eczacıyı işe başlatması için 30 (otuz) gün süre verilir. Bu sürenin sonunda yardımcı eczacının işe başlatılmaması durumunda eczane ruhsatnamesi 30 (otuz) gün süreyle askıya alınır.

g) Yerleştirmesi yapıldığı halde mevzuatta belirtilen süre içerisinde işe başlatılmayan yardımcı eczacılara ve işe başlatmayan eczacılara ilişkin bilgiler il sağlık müdürlüğü tarafından bölge eczacı odasına ve Türk Eczacıları Birliğine bildirilir. Yönetmelik uyarınca belirlenen otuz günlük uyarı süresince yardımcı eczacının işe başlatılmaması halinde eczanenin ruhsatı askıya alınır. Otuz günlük uyarı süresinin hitamında yardımcı eczacının yerleştirmesi, varsa boş kontenjana göre Eczacı Bilgi Sistemi aracılığıyla yapılır. Boş kontenjan olmaması veya yardımcı eczacının çalışacağı eczane bulamaması durumunda sonraki yerleştirme dönemi beklenir.

ğ) Yerleştirildiği eczanede yardımcı eczacılık yapmak istemeyen eczacılar, yerleştirme sonuçlarının ilan edildiği tarihten itibaren en geç 15 gün içerisinde bu durumu ilgili bölge eczacı odasına bildirir. Ayrıca bu durum yardımcı eczacı yerleştirilmesi yapılan eczanenin sahip ve mesul müdürü tarafından da ilgili bölge eczacı odasına bildirilir. Böyle bir durumda yardımcı eczacı çalışacağı eczaneyi kendisi belirleyebilir veya sonraki başvuru dönemlerinde yeniden başvuru yapabilir.

h) Yardımcı eczacı olarak çalışmaya başladıktan sonra tarafların karşılıklı olarak anlaşarak veya taraflardan birinin iradesi ile iş akdinin sonlanması halinde yardımcı eczacı kendisi bir eczane bulup bölge eczacı odasına bildirmek koşulu ile yardımcı eczacılığa devam edebileceği gibi bakiye süreyi tamamlayabilmek için bir sonraki başvuru dönemini bekleyebilir. Haksız yapılan fesihlerden dolayı doğacak hukuki sorumluluk tarafların kendisine aittir.

ı) Yardımcı eczacı yerleştirmesi için başvuru dönemleri ve yerleştirme takvimi yılda en az üç defa olmak üzere Türk Eczacıları Birliği tarafından belirlenir. Kurum tarafından onaylanan tarihler Türk Eczacıları Birliği tarafından ilan edilir. " hükmü; Yardımcı eczacının görev ve sorumlulukları başlıklı 8. Maddesinde, (1) Yardımcı eczacı eczane mesul müdürünün sorumluluğunda çalışır.

(2) Yardımcı eczacı yardımcı eczacılık yaptığı süre boyunca serbest eczanelerde herhangi bir nedenle mesul müdürlük yapamaz.

(3) İkinci eczacı olarak çalıştırılan ve yardımcı eczacılık süresini tamamlamamış olan eczacılar yardımcı eczacılık için öngörülen süreyi doldurmadan serbest eczanelerde herhangi bir nedenle mesul müdürlük yapamaz.

(4) Yardımcı eczacılar; Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Yönetmelik’in 14’üncü maddesinin ikinci fıkrası hükmü gereğince eczane sahip ve mesul müdürünün 15 (on beş) güne kadar eczanesinden ayrılışlarında eczaneye nezaret edebilirler. Ancak Bakanlıkça tescil edilmiş diplomalarını ilgili sağlık müdürlüğüne ibraz etmemiş olanlar nezaret görevini gerçekleştiremezler.

(5) Yardımcı eczacılık süresini henüz tamamlamamış ve ikinci eczacı olarak çalışan eczacı, Yönetmeliğin 14 üncü maddesi uyarınca eczane mesul müdürünün on beş güne kadar eczanesinden ayrılması durumunda eczaneye nezaret edebilir." hükmü yer almıştır.

663 sayılı Kanun Hükmünde Kararname hükümleriyle davalı idareye bu alana ilişkin usul ve esasları düzenlemek görevinin ve yetkisinin tanındığı açıktır. Bu görev ve yetki, sözü edilen tüm bu faaliyetleri denetlemeyi, dolayısıyla bu alana ilişkin idari düzeni korumak ve sürdürmek için, ilgili mevzuat hükümlerine aykırılığın tespiti halinde idari yaptırımları uygulamayı da kapsamaktadır

Diğer yandan, tarafların iddia ve savunmaları ile yukarıda metnine yer verilen mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden; eczacılara istihdam imkanı yaratmaya ve serbest eczane işleten eczacıların da menfaatleri hususunda makul bir denge oluşturulmaya çalışıldığı; eczacılık mesleğinin kamu hizmeti yönü bulunduğu; idarenin mevzuatın uygulanmasının sağlanması yönünde görevi olduğu, bu bağlamda idarelerin düzenleyici işlem ile suç ve ceza dışında tedbir getirmelerinin hukuka uygun olduğu, yardımcı eczacı çalıştırılmasına ilişkin esas ve usullerin Kanun hükmüne paralel olarak düzenlendiği, kanun ile getirilen yükümlülüğün eczacılarca yerine getirilmesinin temini maksadıyla yaptırım öngörülmesinde hukuka aykırılık bulunmadığı, açıklanan sebeplerle dava konusu düzenlemenin üst hukuk normlarına, kamu menfaatine ve hizmet gereklerine uygun olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Açıklanan nedenlerle, davanın reddi yolunda karar verilmesi gerektiği, düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :

Davalı idarelerden Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu tarafından, ... tarih ve E.... sayılı Makam Oluru ile Yardımcı Eczacı Yerleştirilmesi ve Çalıştırılmasına Dair Usul ve Esaslar yürürlüğe konulmuştur.

Davacılar tarafından, Yardımcı Eczacı Yerleştirilmesi ve Çalıştırılmasına Dair Usul ve Esaslar ile anılan Usul ve Esaslar'ın dayanağı olan 12/04/2014 tarih ve 28970 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Yönetmeliğin 16. maddesinin 4. fıkrasının (c) bendinde yer alan "Kurumca belirlenen limitin üzerinde olan eczaneler, kendilerine başvurulması halinde yardımcı eczacı çalıştırmak zorundadır." cümlesi ile (d) ve (e) bentlerinin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE :

ESAS YÖNÜNDEN:

İlgili Mevzuat:

Anayasa'nın 56. maddesinin birinci fıkrasında, herkesin, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahip olduğu; üçüncü fıkrasında, Devletin, herkesin hayatını, beden ve ruh sağlığı içinde sürdürmesini sağlamak, insan ve madde gücünde tasarruf ve verimi artırarak, işbirliğini gerçekleştirmek amacıyla sağlık kuruluşlarını tek elden planlayıp hizmet vermesini düzenleyeceği; dördüncü fıkrasında da, Devletin, bu görevini kamu ve özel kesimlerdeki sağlık ve sosyal kurumlarından yararlanarak, onları denetleyerek yerine getireceği; 124. maddesinde, bakanlıkların kendi görev alanlarını ilgilendiren konularda yönetmelik çıkarabilecekleri hükme bağlanmıştır.

663 sayılı -dava konusu düzenlemenin tesis edildiği tarihteki adıyla- Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşların Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin -yine dava konusu düzenlemenin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan haliyle- 2. maddesinin ikinci fıkrasının (d) bendinde, ''Sağlık hizmetlerinde kullanılan ilaçlar, özel ürünler, ulusal ve uluslararası kontrole tâbi maddeler, ilaç üretiminde kullanılan etken ve yardımcı maddeler, kozmetikler ve tıbbî cihazların güvenli ve kaliteli bir şekilde piyasada bulunması, halka ulaştırılması ve fiyatlarının belirlenmesi" Sağlık Bakanlığının görevleri arasında sayılmış; Kararname'nin 27. maddesinin birinci fıkrası ile Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu, Sağlık Bakanlığının bağlı kuruluşu olarak teşekkül ettirilmiş; aynı maddenin ikinci fıkrasının (a) bendinde, anılan Kurumun görev ve yetkileri arasında, "Görev alanına giren ürünlerin ruhsatlandırılması, üretimi, depolanması, satışı, ithalatı, ihracatı, piyasaya arzı, dağıtımı, hizmete sunulması, toplatılması ve kullanımları ile ilgili kural ve standartları belirlemek, bu faaliyetleri yürütecek kamu ve özel hukuk tüzel kişileri ile gerçek kişilere izin vermek, ruhsatlandırmak, denetlemek ve gerektiğinde yaptırım uygulamak, laboratuvar analizlerini yapmak veya yaptırmak." sayılmış; 40. maddesinde, Bakanlık ve bağlı kuruluşların görev, yetki ve sorumluluk alanına giren ve önceden kanunla düzenlenmiş konularda idari düzenlemeler yapabileceği belirtilmiştir.

6197 sayılı Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanun'un, 17/05/2012 tarih ve 6308 sayılı Kanun'un 2. maddesi ile değişik 5. maddesinin 9. fıkrasında, serbest eczane açmak veya serbest eczanelerde mesul müdür olarak çalışmak isteyen bir eczacının, en az bir yıl müddetle hizmet sözleşmesine bağlı olarak mesul müdür eczacı ile birlikte serbest eczanelerde yardımcı eczacı olarak çalışmak zorunda olduğu; aynı maddenin 10. fıkrasında ise, yardımcı eczacılara asgari ücretin bir buçuk katından, ikinci eczacılara da asgari ücretin üç katından aşağı olmamak üzere taraflarca belirlenecek ücret ödeneceği, yardımcı eczacı ve ikinci eczacı çalıştırılması ile ilgili usul ve esasların Türk Eczacıları Birliğinin görüşü alınarak Sağlık Bakanlığınca belirleneceği hüküm altına alınmıştır.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine dayanılarak, eczacıların görev, yetki ve sorumluluklarının belirlenmesi, eczanelerin açılması, işletilmesi, nakli, devri ve kapanması ile eczanelerin özellikleri ve eczacılık hizmetlerinin yürütülmesine dâir usûl ve esasları düzenlemek amacıyla hazırlanan dava konusu Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Yönetmelik 12/04/2014 tarihli ve 28970 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Anılan Yönetmeliğin 4. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde, eczacının, eczacılık fakültesi veya Eczacılık Mektebi’nden mezun olmuş ya da Kanuna göre yabancı okullardaki eğitiminin yeterliliğini ispat ve tescil ettirmiş, eczacılık faaliyetlerini yürütmeye yetkili sağlık meslek mensubunu; aynı fıkranın (v) bendinde, yardımcı eczacının, 2013 ve daha sonraki yıllarda eczacılık fakültesinde okumaya hak kazanmış olup mezun olduktan sonra serbest eczane açmak veya serbest eczanelerde mesul müdür olarak çalışmak için en az bir yıl müddetle hizmet sözleşmesine bağlı olarak mesul müdür eczacı ile birlikte serbest eczanelerde veya hastane eczanelerinde çalışan eczacıyı ifade edeceği belirtilmiş; 16. maddesinin 4. fıkrasının (c) bendinde, her yılın nisan ayında Türk Eczacıları Birliği tarafından eczanelerin, yıllık satış hasılat durumları ile yıllık karşılanan reçete adetlerine göre dağılımlarıNIN Kuruma ve ilgili eczacı odasına bildirileceği, Kurumca belirlenen limitin üzerinde olan eczanelerin, kendilerine başvurulması hâlinde yardımcı eczacı çalıştırmak zorunda olduğu, aynı eczane için birden fazla yardımcı eczacı müracaatı bulunması halinde eczane sahibi tarafından tercih hakkının kullanılacağı; (ç) bendinde, eczacının, yardımcı eczacıyı otuz gün içerisinde işe başlatacağı ve il sağlık müdürlüğüne bildireceği; (d) bendinde, yardımcı eczacı çalıştırma konusunda kriterleri tutan ancak bundan imtina eden eczacının, il sağlık müdürlüğü tarafından uyarılacağı ve eczacıya otuz gün süre verileceği; (e) bendinde ise, uyarıya rağmen yükümlülüğünü yerine getirmeyen eczacının eczane ruhsatının otuz gün süre ile askıya alınacağı düzenlenmiştir.

Öte yandan, 663 sayılı Kanun Hükmünde Kararname, 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile ilga edilmiş ise de, Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu, 15/07/2018 tarih ve 30479 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 4 sayılı Bakanlıklara Bağlı, İlgili, İlişkili Kurum ve Kuruluşlar ile Diğer Kurum ve Kuruluşların Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile yine Sağlık Bakanlığına bağlı, özel bütçeli ve kamu tüzel kişiliğini haiz bir kuruluş düzenlenmiş olup, anılan Kararnamenin 508. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde, görevi kapsamındaki ürünlerin; klinik araştırması, bilimsel çalışması, ruhsatlandırılması, üretimi, ulusal seri serbest bırakılması, depolanması, satışı, ithalatı, ihracatı, piyasaya arzı, dağıtımı, hizmete sunulması, kullanımı, piyasaya arz sonrası izlemi, denetlenmesi ve yaptırımları ile ilgili kural ve standartları belirlemek, gerekli düzenlemeleri ve denetimleri yapmak, gerektiğinde yaptırım uygulamak Kurum'un görevleri arasında sayılmış; 796. maddesinde ise, bağlı, ilgili, ilişkili ve diğer kurum ve kuruluşların, görev, yetki ve sorumluluk alanına giren konularda idarî düzenlemeler yapabileceği kuralına yer verilmiştir.

Bu Kararname hükümleri ile 6197 sayılı Kanun ve dava konusu Yönetmeliğe dayanılarak davalı Kurum'un ... tarih ve E.... sayılı Makam Oluru ile yürürlüğe konulan Yardımcı Eczacı Yerleştirilmesi ve Çalıştırılmasına Dair Usul ve Esasların 5. maddesinin 10. fıkrasında, Kurumca belirlenen limitin üzerinde ciroya sahip olan eczanelerin, bu Usûl ve Esaslar ve ilgili mevzuatta belirtilen usûl ve esaslar çerçevesinde yardımcı eczacı çalıştırmak zorunda oldukları; 6. maddesinin 2. fıkrasında ise, eczanelere ait KDV hariç satış hasılatı tutarlarına göre en yüksek cirolu eczaneden başlanarak en düşük cirolu eczaneye doğru ciro bazlı eczane listesinin Eczacı Bilgi Sisteminde oluşturulacağı, bu listeden bu maddenin birinci fıkrasında yer alan şartları haiz eczaneler hariç olmak üzere listenin en üstünden başlanmak suretiyle bu Usûl ve Esasların 7. maddesinde belirtildiği şekilde yardımcı eczacı yerleştirme işleminin yapılacağı, yardımcı eczacı yerleştirmesi yapıldığında yardımcı eczacı çalıştırmak zorunda olan eczanelerin en az 2.300.000 TL KDV hariç yıllık satış hasılatı olması gerektiği, belirlenen bu miktarın yerleştirmeye esas alt limit olduğu düzenlemelerine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:

Dava Konusu Düzenlemelerin Yetki ve Şekil Unsuru Yönünden İncelenmesi:

Davacılar tarafından, dava konusu düzenlemelerin dayanağı olan 6197 sayılı Kanun’un 48. maddesinde, Kanun hükümlerinin, Sağlık ve Adalet Bakanlarınca yürütüleceği düzenlemesine yer verildiği, bu durumda Sağlık Bakanlığı ve Adalet Bakanlığınca birlikte çıkarılması gerekirken buna aykırı olarak hazırlanan dava konusu Yönetmelik ile Usul ve Esasların yetki yönünden hukuka aykırı olduğu ileri sürülmüş ise de; dava konusu düzenlemelerin, 6197 sayılı Kanun'un 5., 20. ve geçici 4. maddesi ile 663 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 40. maddesine dayanılarak hazırlandığı, dayanak Kanun ve Kanun Hükmünde Kararname hükümlerinde yönetmelik çıkarma yetkisinin Sağlık Bakanlığına verildiğinin açıkça düzenlendiği görülmekte olup, davacıların bu iddialarına itibar edilmemiştir.

Yine davacılar tarafından, 663 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin (KHK) ilga edildiği, dolayısıyla dava konusu Yönetmeliğin kanunî dayanaktan yoksun kalmaları nedeniyle de yetki unsuru yönünden hukuka aykırı hale geldiği iddia edilmiştir. Her ne kadar 663 sayılı KHK'nın -Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumunu düzenleyen- 27. maddesi, 703 sayılı Anayasada Yapılan Değişikliklere Uyum Sağlanması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin 25. maddesinin 1. fıkrasının (ğ) bendi ile yürürlükten kaldırılmış ise de; aynı KHK'nın geçici 16. maddesiyle, bu KHK ile değişiklik yapılan kanun hükmünde kararnamelerin ilgili maddeleri gereğince yürürlüğe konulmuş olan yönetmeliklerin yürürlükten kaldırılmadıkça geçerliliğini sürdüreceği hükme bağlanmak suretiyle, 663 sayılı KHK'ya dayanılarak hazırlanan dava konusu Yönetmeliğin (yürürlükten kaldırılmadıkça) hukuki geçerliliğini koruduğu kabul edilmiştir.

Öte yandan, 15/07/2018 tarihli ve 30479 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 4 sayılı Bakanlıklara Bağlı, İlgili, İlişkili Kurum ve Kuruluşlar ile Diğer Kurum ve Kuruluşların Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin 508. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde, Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu, benzer görev ve yetkiler verilerek yeniden düzenlenmiştir.

Bu çerçevede, Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Başkanlığınca hazırlanan ve 12/04/2014 tarih ve 28970 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Yönetmelik ile bu Yönetmeliğe dayanılarak Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu'nun ... tarihli ve E.... sayılı Makam Oluru ile yürürlüğe konulan Yardımcı Eczacı Yerleştirilmesi ve Çalıştırılmasına Dair Usul ve Esaslar'ın, tesis edildiği tarih itibarıyla ve halen hukuki dayanağının bulunduğu, dolayısıyla dava konusu düzenleyici işlemlerin yetki yönünden hukuka uygun olduğu sonucuna ulaşılmaktadır.

Ayrıca, davalı idarelerden Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumunun savunma dilekçesi ekinde sunulan belgelerden, dava konusu Yönetmelik ile Usul ve Esaslar'ın yürürlüğe girmesinden önce Türk Eczacıları Birliği'nin görüşünün alındığı görülmekte olup, dava konusu düzenlemelerde şekil unsuru yönünden de hukuka aykırılık görülmemiştir.

Dava Konusu Düzenlemelerin Diğer Unsurlar Yönünden İncelenmesi:

a) Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Yönetmeliğin dava konusu kısımlarının incelenmesi:

6197 sayılı Kanun’un 5. maddesinin dokuzuncu fıkrasında, serbest eczane açmak veya serbest eczanelerde mesul müdür olarak çalışmak isteyen bir eczacının, en az bir yıl süreyle hizmet sözleşmesine bağlı olarak mesul müdür eczacı ile birlikte serbest eczanelerde yardımcı eczacı olarak çalışmak zorunda olduğu; aynı maddenin onuncu fıkrasında ise yardımcı eczacılara asgari ücretin bir buçuk katından, ikinci eczacılara da asgari ücretin üç katından aşağı olmamak üzere taraflarca belirlenecek ücret ödeneceği, yardımcı eczacı ve ikinci eczacı çalıştırılması ile ilgili usul ve esasların Türk Eczacıları Birliğinin görüşü alınarak Sağlık Bakanlığınca belirleneceği düzenlenmiştir.

Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Yönetmeliğin 4. maddesinde, yardımcı eczacı, 2013 ve daha sonraki yıllarda eczacılık fakültesinde okumaya hak kazanmış ve mezun olduktan sonra da serbest eczane açmak veya serbest eczanelerde mesul müdür olarak çalışmak için en az bir yıl müddetle hizmet sözleşmesine bağlı olarak mesul müdür eczacı ile birlikte serbest eczanelerde veya hastane eczanelerinde çalışan eczacı olarak tanımlanmıştır.

Anılan Yönetmeliğin dava konusu 16. maddesinin 4. fıkrasında, yardımcı eczacı çalıştırılmasına ilişkin usul ve esasların belirlendiği, yardımcı eczacı olarak çalışmak isteyen eczacının, çalışabileceği eczaneyi kendisinin belirlemesine öncelik tanınacağı, çalışacağı eczaneyi kendisinin bulamaması hâlinde, bölge eczacı odasına başvurulacağı, eczacı odasının müracaat sırasını dikkate almak suretiyle değerlendirmelerde bulunarak yerleştirmeyi yapacağı ve il sağlık müdürlüğüne bildirileceği, bu değerlendirmede ise her yılın Nisan ayında Türk Eczacıları Birliği tarafından Kuruma ve ilgili eczacı odasına bildirilen eczanelerin, yıllık satış hasılat durumları ve karşılanan yıllık reçete adetleri esas alınacağı, Kurumca belirlenen limitin üzerinde olan eczanelere başvurulması hâlinde yardımcı eczacı çalıştırmasının zorunlu olduğu; aynı fıkranın (d) bendinde, yardımcı eczacı çalıştırma konusunda kriterleri tutan ancak bundan imtina eden eczacının, il sağlık müdürlüğü tarafından uyarılacağı ve eczacıya otuz gün süre verileceği; aynı fıkranın (e) bendinde ise, uyarıya rağmen yükümlülüğünü yerine getirmeyen eczacının eczane ruhsatının otuz gün süre ile askıya alınacağı hüküm altına alınmıştır.

Dava konusu düzenlemenin dayanağı olan 6197 sayılı Kanun’da değişiklik yapan 6308 sayılı Kanun'un genel gerekçesi ve madde gerekçesine bakıldığında; yeni düzenlemeler ile işlerliği kalmamış maddelerin kaldırılmasını, mesleği icra koşullarının güncel duruma uyumlu hale getirilmesini sağlamak, bu bağlamda, eczacılık–sağlık hizmetinin geliştirilmesinin ve hizmetin ülkenin her yerinde eşit olarak verilmesinin amaçlandığı anlaşılmaktadır.

6308 sayılı Kanun değişikliği ile "ikinci eczacı" ve "yardımcı eczacı" kavramları getirilmiş olup, madde gerekçesinde de, eczane sınırlamasından kaynaklı olası bir istihdam daralmasının önüne geçilmesinin, ancak daha da önemlisi, eczacı başına düşen hasta sayısını azaltarak, hastaların eczacılık hizmetlerinden daha etkili bir biçimde yararlanmasının sağlanmasının amaçlandığı; ayrıca yeni mezun eczacıların, eczane açmadan önce, eczane hakkında bilgi ve meslekî deneyim edinmelerinin sağlanması amacı ile yardımcı eczacılık uygulamasına geçildiği hususu ifade edilmektedir.

Diğer taraftan, Danıştay (Kapatılan) Onbeşinci Dairesinin 18/05/2016 tarih ve E:2014/9155 sayılı kararı ile dava konusu düzenlemenin yasal dayanağı olan 6197 sayılı Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanun’un 6308 sayılı Kanun ile değişik 5. maddesinin 8., 9. ve 10. fıkralarının Anayasa aykırı olduğundan bahisle Anayasa Mahkemesine başvurulmuş; Anayasa Mahkemesi'nin 31/05/2017 tarih ve E:2016/154, K:2017/106 sayılı kararı ile mezkur madde hükmünün, Anayasa'ya aykırı olmadığına ve itirazın reddine karar verilmiştir.

Anayasa Mahkemesi'nin anılan kararında -özetle- 6197 sayılı Kanun’un 1. maddesinde eczacılığın, hastalıkların teşhis ve tedavisi ile hastalıklardan korunmada kullanılan ilaçların hazırlanması ve hastaya sunulması, emniyeti, etkinliği ve maliyeti bakımından gözetimi, ilaç kullanımına bağlı sorunlar hakkında hastaların bilgilendirilmesi ve çıkan sorunların bildiriminin yapılması gibi faaliyetleri yürüten bir sağlık hizmeti olduğu hususuna yer verildiği; itiraz konusu kuralların da Devletin sağlık hakkında düzenleme ve denetleme görevleri çerçevesinde, eczacılık hizmetlerine ilişkin haklardan yararlanmayı artıracak önlemleri içerdiği; madde gerekçesinde, eczane sınırlamasından kaynaklı olası bir istihdam daralmasının önüne geçmenin ötesinde, hastalara eczacının verdiği hizmetin kalitesinin ve süresinin artırılması, eczacı başına düşen hasta sayısının azaltılarak, hastaların eczacılık hizmetlerinden daha etkili bir biçimde yararlanmasının sağlanması için kuralda belirtilen kriterlerin gerçekleştiği serbest eczanelerde, ikinci eczacı çalıştırılmasının zorunlu olduğu, ayrıca yeni mezun eczacıların, eczane açmadan önce, eczane hakkında bilgi ve mesleki deneyim edinmelerinin sağlanması amacı ile yardımcı eczacılık uygulamasına geçileceği hususunun ifade edildiği; itiraz konusu kurallar ile ikinci eczacı ve yardımcı eczacı çalıştırılmasında, eczacılara istihdam alanının açılmasının yanı sıra halkın eczanelerden daha kaliteli ve işin ehli uzmanlar aracılığı ile hizmet almalarının sağlanmasının; serbest eczane açmak veya mesul müdür olarak çalışmak için de belirli bir deneyime sahip olunmasının amaçlandığı, böylece eczacılık alanında kamu yararının gerçekleştirilmek istendiği; böyle bir düzenleme yapılmasının anayasal sınırlar içinde kanun koyucunun takdir yetkisinde olduğu; diğer yandan Kanun’un 5. maddesinin sekizinci fıkrasında, serbest eczanelerde ikinci eczacı çalıştırılmasının, reçete sayısı ve/veya ciro kriterlerinin yanı sıra bunlara benzer kriterlere göre belirleneceğinin öngörüldüğü; ikinci eczacı çalıştırılmasında hesaplanabilir ve denetlenebilir kriterlerin açıklandığı, ekonomik duruma göre değişkenlik gösterebilecek söz konusu kriterlerin düzenlenmesinin ise yürütme organına bırakıldığı; Kanunla, ikinci eczacı ve yardımcı eczacı çalıştırılmasında gerekli koşullar gösterilerek, temel ilkeler belirlenip çerçeve çizildikten sonra 5. maddenin onuncu fıkrasının ikinci cümlesinde, yardımcı eczacı ve ikinci eczacı çalıştırılması ile ilgili ayrıntı ve uzmanlık gerektiren usul ve esasların Türk Eczacıları Birliğinin görüşü alınarak Sağlık Bakanlığınca belirlenmesinin yasama yetkisinin devri niteliğinde olmadığı; öte yandan ikinci eczacı çalıştırılması konusunda getirilen kriterlerin orantılı ve ölçülü olduğu; serbest eczacının birlikte çalışacağı ikinci eczacıyı seçerek sözleşme yapmasında bir müdahalenin söz konusu olmadığı; yardımcı eczacı çalıştırılmasında da serbest eczane açabilmek veya mesul müdür olabilmek için öngörülen amaç dikkate alındığında sözleşme özgürlüğü için getirilen sınırlamanın ölçüsüz olmadığı; serbest eczacı ile ikinci eczacı ya da yardımcı eczacı arasındaki hizmet sözleşmesinin, itiraz konusu kurallarda belirlenen şartlar ve sınırlamalar esas alınmak kaydıyla serbest bir şekilde akdedilebileceği; hizmet sözleşmesinin herhangi bir şekilde sona ermesi hallerinde tarafların tabi olacakları haklar ve yükümlülükler yasal düzenlenmelerle belirlendiğinden, kriterlerin değişmesine bağlı olarak çalıştırılması gerekmediği için ikinci eczacının işten çıkartılmasıyla iş güvenliği hakkının ortadan kalkmayacağı; Kanun’un 5. maddesinin onuncu fıkrasının birinci cümlesinde, yardımcı eczacılara asgari ücretin bir buçuk katından, ikinci eczacılara da asgari ücretin üç katından aşağı olmamak üzere taraflarca belirlenecek ücret ödeneceği belirtilmek suretiyle ödenecek ücretlerin alt sınırlarının gösterilmesinde, ikinci eczacılar ve yardımcı eczacıların aldıkları eğitimin, hizmet sürelerinin ve yapacakları işin göz önünde bulundurulduğu; ikinci eczacılara ve yardımcı eczacılara emeklerinin karşılığı ve yaptıkları işe uygun adaletli bir ücretin temini için gerekli tedbirlerin alındığı, belirli bir yaşam düzeyinin sağlanmaya çalışıldığı; ikinci eczacı ve yardımcı eczacılar ile sözleşme yapma konusunda kanundan kaynaklanan zorunluluk ve sınırlandırmaların, Anayasa’nın sosyal hukuk devleti ilkesini öngören 2. maddesi, çalışma hakkı ve ödevinin sağlanması için Devlete gerekli önlemleri alma yükümlülüğü getiren 49. maddesi, emeğin karşılıksız bırakılmamasını amaçlayan 55. maddesi, herkese asgarî ölçüde bir yaşam düzeyinin hedeflendiği 60. maddesi göz önünde bulundurularak, halkın sağlığının korunması ve daha iyi bir eczacılık hizmeti verilmesi amacıyla getirildiği düşünüldüğünde, amaç ve araç arasında hakkaniyete uygun bir denge olduğundan Anayasa’nın 13. maddesi kapsamında ölçülülük ilkesine aykırılık bulunmadığı gerekçesine yer verilmiştir.

Anayasa'nın 2. maddesinde, Türkiye Cumhuriyeti’nin hukuk devleti olduğu vurgulanmakta ve 153. maddesinin son fıkrasında da, “Anayasa Mahkemesi kararları Resmî Gazete'de hemen yayımlanır ve yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını, gerçek ve tüzel kişileri bağlar.” yolunda açık, kesin ve buyurucu bir kurala yer verilmektedir. Yukarıda anılan anayasal düzenlemelerden Anayasa Mahkemesi kararlarının mutlak surette uyulması gereken nitelik taşıdığı, hiçbir organ ve makamın bu kararları değiştiremeyeceği, yasama, yürütme ve idare organlarının kararların icaplarını yerine getirmeleri gerektiği sonucuna ulaşılmaktadır.

Buna göre, Anayasa Mahkemesi kararıyla Anayasaya ve hukuka uygunluğu tespit edilen Kanunla, eczacılara istihdam alanının açılmasının yanı sıra halkın eczanelerden daha kaliteli ve işin ehli uzmanlar aracılığı ile hizmet almalarının sağlanması, serbest eczane açmak veya mesul müdür olarak çalışmak isteyen eczacıların da belirli bir deneyime sahip olması amaçlarıyla getirilen "yardımcı eczacı" müessesesinin uygulama usul ve esaslarını, yasal yetkiye istinaden düzenleyen, bu kapsamda davalı Kurumca belirlenen limitin üzerindeki eczanelere -kendilerine başvurulması hâlinde- yardımcı eczacı çalıştırma zorunluluğu getiren, dolayısıyla limitin davalı Kurumca belirleneceğini öngören dava konusu kurallarda hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

Diğer taraftan, 3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu'nun 1. maddesinde, Kanunun amacının, sağlık hizmetleri ile ilgili temel esasları belirlemek olduğu; 3/k maddesinde, koruyucu, teşhis tedavi ve rehabilite edici hizmetlerde kullanılan ilaç, aşı, serum ve benzeri biyolojik maddelerinin üretiminin ve kalitesinin teşvik ve temininin, her türlü müstahzar, terkip, madde, malzeme, farmakope mamülleri, kozmetikler ve bunların üretiminde kullanılan ham ve yardımcı maddelerin ithal, ihraç, üretim, dağıtım ve tüketiminin, amaç dışı kullanmak suretiyle fizik ve psişik bağımlılık yapan veya yapma ihtimali bulunan madde, ilaç, aşı, serum ve benzeri biyolojik maddeler ile diğer terkiplerin kontrolüne, murakabesine ve bunların yurt içinde ve yurt dışında ücret karşılığı kontrollerini yaptırmaya, özel mevzuata göre ruhsatlandırma, izin ve fiyat verme işlerini yürütmeye Sağlık Bakanlığı'nın yetkili olduğu; 2. maddesinde, Kanun'un Milli Savunma Bakanlığı hariç bütün kamu kurum ve kuruluşları ile özel hukuk tüzel kişileri ve gerçek kişileri kapsadığı; 9. maddesinin (c) bendinde ise, bütün kamu ve özel sağlık kuruluşlarının tesis, hizmet, personel, kıstaslarını belirlemeye, sağlık kurum ve kuruluşlarını sınıflandırmaya ve sınıflarının değiştirilmesine, sağlık kuruluşlarının amaca uygun olarak teşkilatlanmalarına, sağlık hizmet zinciri oluşturulmasına, hizmet içi eğitim usul ve esasları ile sağlık kurum ve kuruluşlarının koordineli çalışma ve hizmet standartlarının tespiti ve denetimi ile bu Kanunla ilgili diğer hususların Sağlık Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirleneceği kurala bağlanmıştır.

Sağlık hizmetlerine dair temel bir kanun olan 3359 sayılı Kanun'un, bu hizmete dair bir çok düzenlenmenin Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle yapılmasını öngörerek, tıbbi alandaki ihtiyaçlar ve teknolojik gelişmeler nedeniyle sürekli gelişen ve değişen bir kamu hizmeti alanı olan sağlık hizmetine dair idari politikaların daha etkin bir şekilde uygulanabilmesi için idareye geniş bir yetki alanı tanıdığı açıktır.

Kanun tarafından tanınan yetki alanlarından biri de “sağlık kurum ve kuruluşlarının koordineli çalışma ve hizmet standartlarının tespiti ve denetimi” olarak belirtilmiştir. Sağlık kurum ve kuruluşlarının hizmet standartlarının tespiti ile bu standartlara uyulup uyulmadığının denetimi de bütünlük içinde yürütülmesi gereken hizmetlerdir.

Kanun'un, hizmet standartlarını belirlemeyi ve belirlenecek standartlara uyulup uyulmadığını denetleme görevini Bakanlığa vermesinin doğal sonucu da hizmet standartlarına uymayanlara uygulanacak yaptırımları belirlemektir. Aksi halde denetimin işlevselliği kalmayacaktır.

Bu itibarla, 3359 sayılı Kanun'un sağlık alanında otorite olarak belirlendiği Sağlık Bakanlığına verdiği standart belirleme ve denetim yetkilerinin bu konularda yaptırım belirlemeyi de içerdiği açıktır.

Bu durumda, yardımcı sağlık kuruluşu olan eczanelerle ilgili olarak yardımcı eczacı çalıştırma konusunda kriterleri tutan, ancak bundan imtina eden eczacının önce İl Sağlık Müdürlüğü tarafından uyarılacağı ve otuz gün süre verileceğine; uyarıya rağmen yükümlülüğünü yerine getirmeyen eczacının, eczane ruhsatının otuz gün süre ile askıya alınacağına ilişkin yaptırımın yasal dayanağının 3359 sayılı Kanun ve 663 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin yukarıda yer verilen hükümleri olduğu sonucuna varılmıştır.

Bu nedenle, davaya konu olan Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Yönetmeliğin yasal dayanağı olan 6197 sayılı Kanun'un 5. maddesinin 8., 9. ve 10. fıkraları hakkındaki Anayasaya aykırılık itirazı Anayasa Mahkemesi'nin yukarıda anılan kararı ile reddedildiğinden, anılan Kanun maddesinin uygulanmasına yönelik düzenlemeler içeren ve kamu yararı ile hizmetin gereklerine uygun olduğu anlaşılan dava konusu kurallarda hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

b) Yardımcı Eczacı Yerleştirilmesi ve Çalıştırılmasına Dair Usul ve Esaslar'ın incelenmesi:

Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu'nun ... tarih ve E.... sayılı Makam Oluru ile yürürlüğe konulan Yardımcı Eczacı Yerleştirilmesi ve Çalıştırılmasına Dair Usul ve Esaslar, 2013 ve daha sonraki yıllarda eczacılık fakültesinde okumaya hak kazanmış olup mezun olduktan sonra serbest eczane açmak veya serbest eczanelerde mesul müdür olarak çalışmak için en az bir yıl müddetle hizmet sözleşmesine bağlı olarak mesul müdür eczacı ile birlikte serbest eczanelerde veya hastane eczanelerinde çalışacak yardımcı eczacılar ile ilgili iş ve işlemlere ilişkin usûl ve esasları detaylarıyla düzenlemekte olup; yayımlandığı tarihteki haliyle 5. maddesinin 10. fıkrasında, Kurumca belirlenen limitin üzerinde ciroya sahip olan eczanelerin, bu Usûl ve Esaslar ile mevzuatta belirtilen usûl ve esaslar çerçevesinde yardımcı eczacı çalıştırmak zorunda olduğu; 6. maddesinin 2. fıkrasında ise, yardımcı eczacı yerleştirmesine göre yardımcı eczacı çalıştırmak zorunda olan eczanelerin en az 2.300.000,00 TL (KDV hariç) yıllık satış hasılatı olması gerektiği, anılan miktarın yerleştirmeye esas alt limit olduğu öngörülmüştür.

Davacı tarafından, Kanun'da düzenlenen tek zorunluluğun serbest eczane açmak isteyenlerin bir yıl süre ile yardımcı eczacılık yapmalarına ilişkin zorunluluk olduğu, eczanelerin ise yardımcı eczacı çalıştırmasına yönelik bir zorunluluğunun bulunmadığı, ayrıca dayanağı Yönetmelikte yardımcı eczacı çalıştırılma zorunluluğu bulunan eczaneler için herhangi bir limit belirlenmediği, üst hukuk normlarını aşar nitelikte düzenlemeler içeren Usul ve Esaslar'ın iptali istenilmektedir.

Dava konusu düzenlemelerde yer alan kuralların, dayanağı 6197 sayılı Kanun ile Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Yönetmeliğin tekrarı niteliğinde ve bunları açıklayıcı mahiyette olduğu görülmektedir.

Ayrıca, 6197 sayılı Kanun'da yardımcı eczacı çalıştırılmasına ilişkin kriterlerin belirlenmesinin (yönetmelikle yapılacağı yönünde herhangi bir sınırlama olmaksızın) yürütme organına bırakıldığı ve dayanak Yönetmelik hükmünde de limitin Kurumca belirleneceğinin açıkça düzenlendiği anlaşıldığından, yardımcı eczacı çalıştırmak zorunda olan eczanelere ilişkin limitin Yönetmelik yerine Usul ve Esaslarda belirlenmesi ve limit olarak yıllık satış hasılatının esas alınması yönüyle de dava konusu düzenlemede hukuka ve hizmet gereklerine aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmaktadır.

Bu itibarla, dava konusu Usul ve Esaslarda üst normlara ve hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :

Açıklanan nedenlerle;

1. DAVANIN REDDİNE,

Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca … TL vekâlet ücretinin davacılardan alınarak davalı idarelere verilmesine,
Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacılara iadesine,
Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 14/12/2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.